Τα εκσκαπτικά μηχανήματα εξόρυξης λιγνίτη μπλόκαραν, οι χειριστές σταύρωσαν τα χέρια.Πεισματικά αντιστέκονται και υπερασπίζονται τα ιερά και τα όσια εγκαταλελειμμένοι «σκελετοί», η εκκλησία του Αγιο-Νικόλα και τα κοιμητήρια Καρδιάς.
Η Καρδιά Εορδαίας με τις παλιές ονομασίες Τρέμνιο-Τρέμπενο-Καρδιά (με κατοίκους προερχόμενους από Ήπειρο και λιγότερους από Βέροια) ήταν ένα πλούσιο και όμορφο χωριό στις παρυφές του όρους Βέρμιο, ενδιάμεσα Πτολεμαΐδας
& Κοζάνης. Οι κάτοικοί του νοικοκύρηδες και εργατικοί και το έδαφος καρποφόρο που και «άνθρωπο να φυτέψεις θα φυτρώσει» έλεγαν οι παλιοί.
Και το υπέδαφος όμως της Καρδιάς ήταν πλούσιο σε αποθέματα λιγνίτη, ικανά για την παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας απαραίτητες για την αναπτυσσόμενη Ελλάδα. Με κυβερνητική απόφαση το χωριό μετεγκαταστάθηκε, διαδικασία που ξεκίνησε το 1975 και ολοκληρώθηκε το 1977. Η απόφαση ήταν να μεταφερθούν σε τοποθεσία δίπλα στα Κοίλα Κοζάνης, οι περισσότεροι όμως κάτοικοι με οικονομικό κόστος προτίμησαν το Νέο Οικισμό Καρδιάς δίπλα στην Πτολεμαΐδα.
Ο χειριστής του εκσκαφέα Ε1 του Ορυχείου Καρδιάς Δημήτρης Μητκάνης , κάτοικος της παλαιάς και τώρα της νέας Καρδιάς στην Πτολεμαΐδα αναπολώντας γεγονότα και συναισθήματα από το παρελθόν μας είπε: «Με απογοήτευση και συγκίνηση, λύπη και αβεβαιότητα για το μέλλον έφευγαν από το χωριό οι παλιοί, με ευχαρίστηση χαρά και ελπίδα για κάτι καλύτερο οι νέοι αποχωρίσθηκαν την Καρδιά με προορισμό τους δυο νέους οικισμούς, στα Κοίλα και στην Πτολεμαΐδα. Η βασική παράλειψη της ΔΕΗ για την μετεγκατάσταση του χωριού μας ήταν ότι δεν απαλλοτρίωσε την έκταση των κοιμητηρίων και φυσικά δεν κατεδαφίσθηκε η εκκλησία του Αγίου Νικολάου της Καρδιάς. Πριν από την εκκλησία και προ του χώρου των κοιμητηρίων τα εξορυκτικά μηχανήματα της ΔΕΗ σταμάτησαν και περιορίστηκαν σε κυκλικές κινήσεις με ασήμαντες εκσκαφές, γιατί η κοινότητα με τον τότε πρόεδρό της Βαμβακά Κων/νο προχώρησε σε ασφαλιστικά μέτρα τα οποία και κέρδισε».
Συνεχίζοντας ο κ Μητκάνης αφηγείται: «Ένα απόγευμα στην καντίνα του ορυχείου έγινε συγκέντρωση των κατοίκων του χωριού μας με πρωτοβουλία του ορυχειάρχη Καρδιάς Σταμάτη Γιαννακόπουλου, στην οποία η ΔΕΗ έδειξε τη διάθεσή της να αποζημίωση το χώρο των κοιμητηρίων, να γίνει η εκταφή & μεταφορά των νεκρών με μέριμνα της ΔΕΗ και φυσικά να προσληφθούν οι πληττόμενοι άνεργοι του χωριού μας. Έτσι επήλθε ο συμβιβασμός. Οι εργαζόμενοι από το χωριό μας στα ορυχεία ήταν απρόθυμοι στην κατεδάφιση του ΑγιοΝικόλα και την εκταφή των νεκρώνκαι η αποχή τους από τις εργασίες αυτές ήταν αισθητή και ολοφάνερη, οι αναμνήσεις και τα συναισθήματα δεν μας το επέτρεπαν, γι’ εμάς ήταν τελείως διαφορετικά. Γενικά όμως υπήρχε απροθυμία από όλους τους αρμόδιουςτου ορυχείου να κατεδαφίσουν ιερούς χώρους».
Το ορυχείο Καρδιάς βρέθηκε σε αδιέξοδο και η ανησυχία της Δ/νσης ήταν στο αποκορύφωμα. «Ακολούθησαν συσκέψεις επί συσκέψεων των στελεχών του ορυχείου», μας λέει ο εργοδηγός Ιορδάνης Ευθυμιάδης «στις οποίες προσπάθησαν οι προϊστάμενοί μας να αναθέσουν την κατεδάφιση της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου όμως μάταια. Όταν η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο ο προϊστάμενός μου Σάκκας Παντελής μου έδωσε την εντολή να οργανώσω την κατεδάφιση.Την αρνήθηκε κατηγορηματικά ο υπεύθυνος εργοδηγός (μου λέει το όνομά του). Μετά την απόφαση της Δ/νσης του ορυχείου η εντολή που μου δόθηκε ήταν οριστική και αμετάκλητη δεν μπορούσα να αρνηθώ, παρά του ότι το αντικείμενο εργασίας μου ήταν διαφορετικό. Όμως το πρώτο που ζήτησα ήταν μια έγγραφη βεβαίωση από την Μητροπολίτη Φλώρινας σεβασμιότατο Αυγουστίνο ότι δεν είχε αντιρρήσεις για την κατεδάφιση του ναού, την οποία η Δ/νση μου εξασφάλισε.Είχαν αφαιρεθεί όλες οι εικόνες και ότι χρήσιμο υπήρχε, καθώς και η καμπάνα από το καμπαναριό της εκκλησίας, έμειναν μόνο τα παλαιόχτιστα τείχη. Ξεκινήσαμε από το γκρέμισμα του καμπαναριού και μετά τον σκελετό του ναού».
Αναφερόμενος στο πως ένοιωσε ο κ Ευθυμιάδης μας ομολογεί: «Πράγματι είχε σημασία το θρησκευτικό συναίσθημα, όμως αυτό δεν μείωνε και την σκληρή πραγματικότητα της κατεδάφισης των οικιών και το ξεσπίτωμα των ανθρώπων που ήταν επίσης δυνατό συναίσθημα! Σε λίγες ώρες με έναν φορτωτή και έναν προωθητή ολοκληρώθηκε η κατεδάφιση της εκκλησίας και αμέσως ξεκίνησε η μεταφορά του κατεδαφιστέου υλικού για την απόθεση. Οι πρωινές συσκέψεις των στελεχών του ορυχείου επανέκτησαν την ηρεμία τους». Και συνέχισε ο κ Ευθυμιάδης: «Η ΔΕΗ μου ανέθεσε κι άλλες εργασίες κατεδάφισης & υποδομών ανέγερσης ναών, είναι να μην εξειδικευθεί κάποιος …. Συμμετείχα στην δημιουργία υποδομών ανέγερσης της εκκλησίας « Κοιμήσεως της Θεοτόκου» Νέας Χαραυγής, διπλανού χωριό που επίσης μετεγκαταστάθηκε για τις ανάγκες των ορυχείων της ΔΕΗ. Ακόμα όταν η ενορία μου, του Αγίου Στεφάνου & Οσίας Παρασκευής της ΕπιβατινήςΠτολεμαΐδας πήρε την απόφαση να ανοικοδομήσει νέο ναό, ζήτησαν από την Δ/νση των Ορυχείων να αναλάβει την κατεδάφιση του παλιού. Εκεί πλέον θεωρήθηκα ως ο καθ’ ύλην αρμόδιος που λένε, μου ανατέθηκε το έργο το οποίο και ολοκλήρωσα, προσθέτοντας και τις εργασίες υποδομής του ναού».
Ο Εργοδηγός έδινε τις εντολές και επέβλεπε, όμως το γκρέμισμα και η εκταφή των νεκρών ήταν δουλειά των χειριστών. «Ούτε εγώ δεχόμουν να ισοπεδώσω την εκκλησία», μου διευκρινίζει ο χειριστής φορτωτή Κώστας Τριανταφυλλίδης από τη
Νέα Χαραυγή, «όμως η εκκλησία ήταν διαβασμένη και δεν είχε τίποτε στο εσωτερικό της που να θυμίζει ναό, αφού είχαν αφαιρεθεί οι εικόνες και ότι χρήσιμο υπήρχε, ακόμα και η σκεπή της. Οι κάτοικοι της Καρδιάς δεν πρόβαλαν καμία αντίσταση γιατί ήταν προσυμφωνημένα όλα. Δέσαμε με συρματόσχοινο τις δυο από τις τέσσερις κολώνες που στήριζαν το καμπαναριό, οι βάσεις του ήταν με τούβλα καιστο πρώτο τράβηγμα έπεσε. Μου έκανε εντύπωση ότι ο σιδερένιος σταυρός του καμπαναριού με βάση από μπετόν έπεσε και στάθηκε όρθιος»!
Στις ανασκαφές και κυρίως σ’ αυτές που φιλοξενούν παλαιά κτίσματα ή μνημεία υπάρχουν συνήθως ευρήματα, τι βρήκε ο κάδος του φορτωτή σας, ανέσυρε κάτι αξιόλογο κ Τριανταφυλλίδη; « Βρήκαμε τρεις ταφόπλακες με επιγραφές που χρονολογούταν από το τα τέλη του 1700! Στην κατεδάφιση των σπιτιών όμως είχαμε πάντα το φόβο μήπως ανασκάψουμε χειροβομβίδες ή άλλο επικίνδυνο οπλισμό. Θυμάμαι ένα μακάβριο περιστατικό από την εκταφή των νεκρών. Σε μια πρωινή βάρδια πριν ξημερώσει ο οδηγός του Unimog που διένειμε το προσωπικό στις θέσεις εργασίας μου άναψε τα φώτα για να ανέβω στον φορτωτή που ήταν μέσα στα μνήματα και μετά έφυγε συνεχίζοντας τη μεταφορά του προσωπικού. Πάω να βάλω μπρος τη μηχανή μια δυο πολλές φορές τίποτα. Γύρω μου μόνο μνήματα και το βαθύ πρωινό σκοτάδι, έμεινα στη θέση του χειριστή και δεν κουνήθηκα, μέχρι να ξημερώσει …»
Οι κατεδαφίσεις σπιτιών της Καρδιάς και η εκταφή των νεκρών ήταν εργασίες που απαιτούσαν κι άλλους χειριστές για να ολοκληρωθούν και να ανοίξει διάπλατα ο δρόμος για τα εκσκαπτικά μηχανήματα της ΔΕΗ. Συμμετέχοντας σ’ αυτές τις εργασίες ο συντοπίτης μας χειριστής φορτωτή Τρύφων Δαλκιρανίδης μας είπε: «Οι κάτοικοι της Καρδιάς είχαν αντιρρήσεις για την εκταφή των νεκρών τους, οι οποίες στη συνέχει κάμφθηκαν. Στην αρχή κατεδαφίσαμε μια μικρή εκκλησία μέσα στα μνήματα. Μετά άρχισαν να έρχονται οι ενδιαφερόμενοι κάθε μνήματος και μέσα σε κάσες που έφερε γραφείο τελετών, τοποθετούσαν τα οστά των δικών τους νεκρών και τα μετέφεραν στα κοιμητήρια των νέων οικισμών».
Ο κ Δαλκιρανίδης συνεχίζει αναφερόμενος σε δυο περιστατικά. « Θυμάμαι όταν ανασύραμε τους νεκρούς μέσα από τους τάφους κάποια μέλη σωμάτων παρ’ ότι ήταν αρκετών χρόνων δεν έλιωσαν και αυτό οφειλόταν σε ρουχισμό που περιείχε πλαστικό (καλσόν κ.α.). Στις κατεδαφίσεις των σπιτιών του χωριού και πριν γκρεμίσω μια μονοκατοικία, πληροφορήθηκα ότι δυο ενήλικοι νέοι ταμπουρώθηκαν μέσα στο σπίτι τους και δεν έβγαιναν. Φυσικά και δεν είχα σκοπό να προχωρήσω
στο γκρέμισμα αλλά ρώτησα και τον εργοδηγό τι να κάνω. Χαζός είσαι μου λέει θα φύγουν τα παιδιά και μετά θα συνεχίσουμε. Το αίτημα των παιδιών που ταμπουρώθηκαν μέσα στο σπίτι ήταν να τους προσλάβει η ΔΕΗ στο μόνιμο προσωπικό της. Τελικά παρενέβη η αστυνομία και τους απομάκρυνε».
Στην απορία μας για το τι απέγινε το εκκλησιαστικό υλικό (εικόνες κ.α.) την απάντηση μας έδωσε ο κ Μητκάνης μετέπειτα κοινοτάρχης της Νέας Καρδιάς Πτολεμαΐδας:« Κατ’ αρχήν η πρώτη εκταφή ήταν του Παπά-Γιάννη (Μητκάνη) που ήταν θαμμένος πίσω από την εκκλησία (όπως συνηθιζόταν παλιότερα) και μεταφέρθηκε σε οικογενειακό τάφο. Οι εικόνες και όλο το εκκλησιαστικό υλικό αρχικά μεταφέρθηκε στο υπόγειο του ιερού ναού Αγίας Σκέπης Πτολεμαΐδας όπου και φυλάσσονταν. Αργότερα μεταξύ των δυο νέων οικισμώνΠτολεμαΐδας & Κοίλων Καρδιάς μοιράστηκαν οι εικόνες μετά από κλήρωση. Η παλιά εικόνα του Αγίου Νικολάου κληρώθηκε στον οικισμό της Νέας Καρδιάς Πτολεμαΐδας, όπου και είναι αναρτημένη».
Ολοκληρώνοντας ο κ Μητκάνης μας είπε: «Μπορεί να αποζημιωθήκαμε από τη ΔΕΗ μπορεί η πλειοψηφία των νέων μας να βρήκε θέσεις εργασίας στη ΔΕΗ χάριν της οποίας είχαμε ραγδαία τοπική ανάπτυξη-παράλληλα και με την ατμοσφαιρική επιβάρυνση, όμως αυτή μονόπλευρη ανάπτυξη ίσωςαποδειχθεί αδιέξοδη τώρα που τελειώνουν τα αποθέματα λιγνίτη της περιοχής. Φοβάμαι πως η προσφορά βωμών & εστιών χάριν του λιγνίτη, που τροφοδότησε με ηλεκτρική ενέργεια την Ελλάδα για 60 και πλέον έτη είναι δυσανάλογη για το μέλλον των νέων γενεών και του τόπου μας».
Πτολεμαΐδα 12-3-2019
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου