Οι ΑΠΕ προκαλούν σοβαρές δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και μεγάλη αύξηση στην τιμή του ρεύματος -Η μόνη βιώσιμη λύση για να διατηρηθεί σταθερή η τιμή του ρεύματος είναι να μετατραπούν οι Λιγνιτικές μονάδες σε μονάδες μικτής καύσης βιομάζας-λιγνίτη (της Ευγενίας Μπαλάση*)

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε έκθεση του think tank Carbon Tracker σύμφωνα με την οποία είναι οικονομικά ασύμφορο το 84% της λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής στην Ευρώπη.

Επιπλέον στην έκθεση αυτή αναφέρεται ότι για τη ΔΕΗ οι ζημιές το 2019 υπολογίζονται σε 596 εκατ. ευρώ, λόγω της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από

τις λιγνιτικές μονάδες της.

Μάλιστα το Carbon Tracker, με έδρα το Λονδίνο, προειδοποιεί τους επενδυτές και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να προετοιμαστούν για την πλήρη κατάργηση του άνθρακα σε ολόκληρη την Ευρώπη ως το 2030, διότι χωρίς μεγάλες επιδοτήσεις, ο κλάδος δεν θα επιβιώσει από το συνεχή ανταγωνισμό των ΑΠΕ με χαμηλότερο κόστος και προσωρινά το φθηνό φυσικό αέριο.

Η προαναφερόμενη έκθεση αναφέρει ότι η ΔΕΗ με την γερμανική εταιρεία RWE και την τσέχικη EPH συγκαταλέγονται στις εταιρείες με τις μεγαλύτερες απώλειες λόγω της ηλεκτροπαραγωγής τους από λιγνίτη και λιθάνθρακα.

Σχετικά με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ επισημαίνονται τα εξής :

• Οι λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ ήταν κερδοφόρες και παρήγαγαν ηλεκτρικό ρεύμα σε χαμηλή τιμή.

Τα οικονομικά προβλήματα τους άρχισαν όταν η Ε.Ε. αύξησε κατά πολύ τον φόρο εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα, ο οποίος από την τιμή των 5,5 ευρώ/τόνο ανά μεγαβατώρα που ήταν το 2017 ανήλθε στην τρέχουσα περίοδο στα 25 με 28 ευρώ/τόνο ανά μεγαβατώρα. Το αποτέλεσμα ήταν να αυξηθούν σημαντικά τα ποσά που πληρώνει ετησίως η ΔΕΗ για τις εκπομπές CO₂ τη στιγμή, που γειτονικές μας χώρες δεν πληρώνουν για τις εκπομπές CO₂ επειδή το ΑΕΠ τους το 2006 ήταν κάτω από το 60% του μέσου όρου της Ε.Ε. Ενώ το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν λίγο μεγαλύτερο από αυτό το όριο, η τότε Ελληνική Κυβέρνηση δεν έκανε καμμιά ενέργεια προς την Ε.Ε. για να εξαιρεθούν και οι Ελληνικές Επιχειρήσεις από την καταβολή αυτού του φόρου διοξειδίου του άνθρακα.

Αλλά το καίριο πλήγμα για την ΔΕΗ ήταν η εφαρμογή των ΝΟΜΕ που επέβαλε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.

Σ’ αυτές τις δημοπρασίες η ΔΕΗ πουλούσε από το 2016 ως το καλοκαίρι του 2019 σε τιμή περίπου 48 €/MWh (κατά μέσο όρο) τη στιγμή που η οριακή τιμή συστήματος ξεπερνούσε κατά μέσο όρο τα 75 €/ MWh.

Σημειώνεται ότι η Οριακή Τιμή Συστήματος είναι η χονδρική τιμή αγοράς του ρεύματος από τους πάροχους ηλεκτρικού ρεύματος.

Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι ιδιώτες Προμηθευτές Ηλεκτρικής Ενέργειας αγόραζαν την ενέργεια των μονάδων της ΔΕΗ προς 48€/MWh και με τη φθηνή αυτή ενέργεια αποκτούσαν τους πιο κερδοφόρους από τους πελάτες της ΔΕΗ ή κάνανε εξαγωγές, αν αυτό τους συνέφερε περισσότερο. Αντιθέτως η ΔΕΗ για να καλύψει τις ανάγκες των πελατών της, αφού είχε στερηθεί την ενέργεια των δικών της μονάδων (την είχε πουλήσει στους ανταγωνιστές της προς 48€/MWh), αναγκαζόταν να αγοράζει αυτή την ενέργεια από το Σύστημα (δηλαδή πρακτικά από άλλους Παραγωγούς, εισαγωγείς κλπ) σε τιμή 75€/MWh.

Η οικονομική επίπτωση των ΝΟΜΕ για τη ΔΕΗ για το 2017 ήταν της τάξης των 100 εκατ. €, ενώ για το 2018 (που αυξήθηκαν σημαντικά οι ποσότητες ΝΟΜΕ) ήταν της τάξης των 230 εκατ. €.

Επομένως η πολιτική και η ολιγωρία των εκάστοτε Ελληνικών Κυβερνήσεων σε θέματα ενέργειας ήταν αυτή που οδήγησε την ΔΕΗ να είναι ζημιογόνα κι όχι η λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων της.

• οι λιγνιτικές μονάδες μπορούν να γίνουν πάλι κερδοφόρες, αν μετατραπούν σε μονάδες μικτής καύσης βιομάζας-λιγνίτη στις οποίες η βιομάζα που θα καίγεται θα είναι σε ποσοστό 50-70% ενώ ο λιγνίτης σε ποσοστό 30-50%.

Με αυτή την μετατροπή θα γίνουν οι λιγνιτικές μονάδες κερδοφόρες για τους εξής λόγους:

• από την συνολική ποσότητα CO₂ που παράγεται, θα πληρώνεται φόρος CO₂ μόνο για το ποσοστό 30-50% του CO₂ που θα παράγεται από το λιγνίτη ενώ για το CO₂ που παράγεται από την βιομάζα σε ποσοστό 50%÷70% δεν θα πληρώνεται κανένας φόρος.
• με αυτή την μικτή καύση η εκπεμπόμενη ποσότητα CO₂ από λιγνίτη (ορυκτό καύσιμο) θα είναι κάτω από το όριο των 550 gr/KWh που καθορίζεται στον νέο κανονισμό της Ε.Ε. για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και επομένως αυτές οι μονάδες μικτής καύσης βιομάζας-λιγνίτη θα μπορούν να εντάσσονται στον μηχανισμό ισχύος (ΑΔΙ) και να λαμβάνουν χρηματικό ποσό αποζημίωσης για αυτή την συμμετοχή τους στα ΑΔΙ, βελτιώνοντας έτσι την κερδοφορία τους.

Επισημαίνεται ότι και η Μονάδα V Πτολεμαΐδας για να είναι κερδοφόρα θα πρέπει να μπορεί να εντάσσεται στα ΑΔΙ και αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν μετατραπεί σε μονάδα μικτής καύσης βιομάζας (50%) – λιγνίτη (50%).

Επομένως θα διασφαλιστεί η μόνιμη κερδοφορία της ΔΕΗ με μετατροπή όλων των λιγνιτικών μονάδων της σε μονάδες μικτής καύσης βιομάζας-λιγνίτη κι όχι με την απόσυρσή τους.

Άλλωστε αυτή η πρακτική της μετατροπής λιθανθρακικών σταθμών σε μονάδες μικτής καύσης βιομάζας-λιθάνθρακα εφαρμόστηκε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες με πολύ θετικά αποτελέσματα.

Για παράδειγμα στη λιθανθρακική μονάδα Vaskiluoto power plant της εταιρείας «Vaskiluodon Voimg Oy» που βρίσκεται στην πόλη Vaasa της Φινλανδίας κατασκευάστηκε το 2012 ένας εξαεριωτής βιομάζας που έδωσε την δυνατότητα στην εταιρεία να αντικαταστήσει περίπου το ένα τρίτο του λιθάνθρακα, που έκαιγε η μονάδα, με αέριο παραγόμενο από βιομάζα.

Επιπλέον αναφέρεται από την εν λόγω εταιρεία, ότι με την χρήση του εξαεριωτήρα βιομάζας μειώθηκαν και οι εκπομπές CO₂ περίπου κατά 230.000 τόνους ανά έτος. Σημειώνεται ότι ο εξαεριωτήρας βιομάζας έχει ισχύ 140 MW και η υπάρχουσα λιθανθρακική μονάδα στην οποία κατασκευάστηκε ο εξαεριωτήρας αυτός έχει ισχύ 560 MW.

Όσο για την παρότρυνση του Carbon Tracker να κατασκευαστούν περισσότερες ΑΠΕ, επειδή επιδιώκει να προωθήσει «μια ασφαλή για το κλίμα παγκόσμια αγορά ενέργειας» μάλλον θα φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα, δεδομένου ότι οι ΑΠΕ (αιολικά και φωτοβολταïκά πάρκα) προκαλούν σοβαρές δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και αυξάνουν κατά πολύ την τιμή του ρεύματος.

Συγκεκριμένα οι ανεμογεννήτριες των αιολικών πάρκων προκαλούν τα εξής προβλήματα :

• τον θάνατο χιλιάδων πουλιών και νυχτερίδων κάθε χρόνο, που σκοτώνονται από τα πτερύγια των ανεμογεννητριών.
• την μεγάλη αλλοίωση του φυσικού τοπίου, λόγω των χιλιάδων κυβικών μέτρων οπλισμένου σκυροδέματος που ρίχνονται για να θεμελιωθούν οι ανεμογεννήτριες εξαιτίας των δρόμων βαρέων οχημάτων που κατασκευάζονται για να οδηγούν σε κάθε ανεμογεννήτρια και των χιλιομέτρων καλωδίων που χρειάζονται για να συνδεθούν οι ανεμογεννήτριες με τον υποσταθμό τους.
• ο θόρυβος που δημιουργείται από την λειτουργία των ανεμογεννητριών προκαλεί στους ανθρώπους που μένουν κοντά σε αιολικά πάρκα νευρικές διαταραχές και προβλήματα ύπνου.
• επίδραση στο τοπικό μικροκλίμα της περιοχής, γιατί επιφέρουν αύξηση της θερμοκρασίας του εδάφους και επηρεάζουν τις βροχοπτώσεις, οπότε ανακόπτουν την ανάπτυξη και την παραγωγικότητα των φυτών.
• το μεγάλο πρόβλημα είναι το κόστος απεγκατάστασης των ανεμογεννητριών που μπορεί να κοστίσει εκατομμύρια ευρώ, που κανένας δεν έχει και να παραμείνουν προς αποθήκευση χιλιάδες υλικά που δεν ανακυκλώνονται.

Έχει υπολογιστεί ότι το μέσο κόστος απεγκατάστασης μιας ανεμογεννήτριας στην Ευρώπη ανέρχεται περίπου σε 200.000€.

Ήδη στην Γερμανία και στην Δανία έχει αρχίσει να γίνεται απεγκατάσταση ανεμογεννητριών που έχουν ανεγερθεί πριν περίπου 20 χρόνια και την επόμενη δεκαετία θα πρέπει να απεγκατασταθούν σε αυτές τις χώρες χιλιάδες ανεμογεννήτριες, άνω των 30.000 ανεμογεννητριών.

Αν ληφθεί υπόψη ότι τα πτερύγια των ανεμογεννητριών και τα κελύφη των κινητήριων τους, που είναι κατασκευασμένα από fiber glass, δεν ανακυκλώνονται, γίνεται αντιληπτό ότι οι χώρες αυτές θα γεμίσουν από «νεκροταφεία» εξαρτημάτων ανεμογεννητριών, που θα καταλαμβάνουν τεράστιες εκτάσεις.

Τα φωτοβολταïκά δημιουργούν τα εξής προβλήματα στο περιβάλλον :

• τα μεγάλα φωτοβολταïκά πάρκα προκαλούν πολλούς θανάτους πουλιών γιατί καίγονται τα φτερά τους από την θερμότητα που εκλύεται από τα φωτοβολταïκά πάνελ.
• η βιομηχανία κατασκευής φωτοβολταïκών πάνελ έχει τον μεγαλύτερο ρυθμό αύξησης των εκπομπών αερίων ρύπων, όπως το εξαφθοριούχο αιθάνιο (C₂F₆), τριφθοριούχο άζωτο (NF3) και εξαφθοριούχο θείο (SF6), που είναι τρία αέρια που έχουν δυνατότητα παγκόσμιας θέρμανσης του πλανήτη 10.000 ως 24.000 φορές μεγαλύτερη από εκείνη του διοξειδίου του άνθρακα (CO₂).
• υπάρχει ανησυχία για την γρήγορα αυξανόμενη εγκατάσταση φωτοβολταïκών πάρκων και για την επίδρασή τους στο ευρύτερο περιβάλλον. Μια έρευνα έδειξε ότι μπορεί να υπάρξουν σημαντικές μειώσεις της θερμοκρασίας κάτω από φωτοβολταïκά πάρκα ως και 5^ο C. Αυτό μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη των φυτών σε γειτονικές περιοχές των φωτοβολταïκών πάρκων.
• όταν μετά από 20 με 25 χρόνια παρέλθει η διάρκεια ζωής των φωτοβολταïκών πάνελ που έχουν ήδη εγκατασταθεί ή ανεγείρονται αυτή την περίοδο, τότε θα πρέπει να απεγκατασταθούν αυτά τα πάνελ και ο όγκος των υλικών που θα πρέπει να αποθηκευτούν θα είναι τεράστιος γιατί κάποια υλικά τους δεν είναι εύκολο να ανακυκλωθούν.

Επιπλέον τα φωτοβολταïκά πάνελ παράγουν 300 φορές πιο τοξικά απόβλητα ανά μονάδα ενέργειας από ότι τα πυρηνικά εργοστάσια γιατί περιέχουν βαρέα μέταλλα τα οποία μπορούν να διεισδύσουν στον υδροφόρο ορίζοντα.

Συγκεκριμένα τα απεγκατεστημένα πάνελ αποθηκεύονται σε διαμορφωμένες υπαίθριες εκτάσεις, οπότε σε περιπτώσεις σεισμών ή χαλαζοπτώσεων ή τυφώνων μπορεί να σπάσει το προστατευτικό τζάμι και οι τοξικές ουσίες, όπως μόλυβδος ή κάδμιο που υπάρχουν μέσα στα πάνελ, να παρασυρθούν με τα νερά της βροχής και να μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα.

Για παράδειγμα το 2015 ένας τυφώνας έσπασε 200.000 φωτοβολταïκά πάνελ στην νότια Καλιφόρνια.

Η εγκατάσταση μεγάλου αριθμού ΑΠΕ στην Γερμανία και στην Δανία δεν οδήγησαν σε αισθητή μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, αλλά ούτε και στην απόσυρση των μονάδων βάσης (λιθανθρακικές μονάδες, φυσικού αερίου, πυρηνικά εργοστάσια) γιατί η παραγωγή ρεύματος από ΑΠΕ μεταβάλλεται σε ένα μεγάλο εύρος και σε κάποιες περιόδους αρκετών ημερών, που δεν υπάρχει ούτε αέρας ούτε ηλιοφάνεια, η παραγωγή ρεύματος από ΑΠΕ είναι μηδενική. Οπότε τότε πρέπει όλη η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας να καλυφθεί από τις μονάδες βάσεις (λιθανθρακικούς σταθμούς, πυρηνικά εργοστάσια κλπ).

Το γεγονός όμως ότι λειτουργούν οι ΑΠΕ και παράλληλα πρέπει να είναι σε ετοιμότητα ανά πάσα στιγμή να λειτουργήσουν όλες οι μονάδες βάσης, που αποζημιώνονται οικονομικά για αυτή την ετοιμότητά της, επιφέρει πολύ μεγάλες αυξήσεις στις τιμές του ρεύματος.

Από τα προαναφερόμενα προκύπτει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να διδαχθεί από τις δυσμενείς επιπτώσεις που έχει στις άλλες ευρωπαïκές χώρες η εγκατάσταση μεγάλου αριθμού ΑΠΕ και να αποφύγει την περαιτέρω κατασκευή τους.

Η μόνη βιώσιμη λύση που είναι φιλική στο περιβάλλον είναι να μετατραπούν όλες οι λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ σε μονάδες μικτής καύσης βιομάζας-λιγνίτη, επειδή τα ενεργειακά φυτά που θα καλλιεργούνται για να αποτελέσουν την βιομάζα που θα καεί στις λιγνιτικές μονάδες, θα απορροφούν το CO₂ που θα παράγεται κατά την καύση βιομάζας και επομένως δεν θα αυξάνεται η συγκέντρωση CO₂ στην ατμόσφαιρα. Επιπρόσθετα με την λειτουργία των μονάδων μικτής καύσης βιομάζας-λιγνίτη θα παραμείνει σταθερή και η τιμή του ρεύματος.

Επομένως προτού σπεύσουν οι διάφοροι μη κερδοσκοπικοί φορείς και οργανώσεις να υποστηρίξουν την κατασκευή των ΑΠΕ ή άλλου είδους μονάδων, θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους όλες τις επιπτώσεις που αυτές έχουν στο περιβάλλον και στην τιμή του ρεύματος.

*ΜΠΑΛΑΣΗ ΕΥΓΕΝΙΑ

Διευθύντρια Κλάδου Η-Μ
ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ