Φρένο σε κινεζική διείσδυση στην ενέργεια ΧΡΥΣΑ ΛΙΑΓΓΟΥ

Στις συμπληγάδες της γεωστρατηγικής αναμέτρησης Ευρώπης και ΗΠΑ με την Κίνα έχει εγκλωβιστεί το εμβληματικό έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης με την Αττική, ενώ την ίδια τύχη φαίνεται να έχει και το σχέδιο αποεπένδυσης της ΔΕΗ στους λιγνίτες, όπου το κινεζικό ενδιαφέρον εμφανίζεται ως το πιο ζωηρό μεταξύ των έξι συνολικά επενδυτικών σχημάτων που προκρίθηκαν για να καταθέσουν δεσμευτικές προσφορές στις 17 Οκτωβρίου για τις μονάδες Μελίτης και Μεγαλόπολης.

Η συμμετοχή με ποσοστό 24% και ενισχυμένο ρόλο στο μάνατζμεντ του ΑΔΜΗΕ της κινεζικής State Grid, σε συνδυασμό με τον κομβικό ρόλο του ελληνικού διαχειριστή στο έργο της διασύνδεσης Κρήτης - Αττικής και της παράλληλης προσπάθειας της Ε.Ε. να βάλει φρένο στην επέλαση των κινεζικών επενδύσεων σε στρατηγικούς τομείς της ευρωπαϊκής οικονομίας, είναι η πραγματική αιτία του αδιεξόδου στο οποίο έχει περιέλθει το έργο διασύνδεσης της Κρήτης από τον περασμένο Απρίλιο.

Η αρχική διαμάχη μεταξύ ΑΔΜΗΕ - ΕuroAsia για τα ποσοστά συμμετοχής στο όχημα ειδικού σκοπού (SPV) που θα κατασκευάσει το έργο και για το ποιος θα έχει το δικαίωμα απόφασης στις τεχνικές προδιαγραφές εξελίχθηκε σε ανοιχτή σύγκρουση Κομισιόν και ΡΑΕ, όταν η τελευταία προχώρησε σε απευθείας ανάθεση στον ΑΔΜΗΕ.

Η Ε.Ε. που όλο το προηγούμενο διάστημα πρωτοστάτησε στο να αποφευχθεί με κάθε τρόπο ο πλήρης έλεγχος της διασύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ, λόγω της συμμετοχής της State Grid και της ισχύος που αποκτά η Κίνα μέσω αυτής στον γεωστρατηγικό διάδρομο Ισραήλ - Κύπρου - Ελλάδας, δίνοντας παράλληλη μάχη να μπει στο μετοχικό σχήμα του ΕuroAsia o βελγογερμανικών συμφερόντων διαχειριστής Elia, με μία επιστολή της προς τη ΡΑΕ και σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς διαμήνυσε ότι η ανάθεση δεν έχει τη συγκατάθεσή της και ότι έγινε κατά παράβαση του σχετικού ευρωπαϊκού κανονισμού. Την ίδια στιγμή η Ε.Ε., η οποία παρακολουθεί μέσω της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού (DGcomp) την πορεία του διαγωνισμού για τις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ φέρεται να σχεδιάζει μπλόκο και στην πιθανή πώληση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ στην κινεζική CHN Energy που τις διεκδικεί από κοινού με τον όμιλο Κοπελούζου.

Στην περίπτωση αυτή η Επιτροπή έχει ένα σημαντικό όπλο στα χέρια της, την πιστοποίηση της ΡΑΕ για τον ΑΔΜΗΕ ως ανεξάρτητο διαχειριστή υπό το νέο ιδιοκτησιακό καθεστώς με τη συμμετοχή της State Grid, την οποία ενέκρινε η ίδια, δίνοντας ουσιαστικά το πράσινο φως για την είσοδο της κινεζικής εταιρείας στο ελληνικό δίκτυο ηλεκτρισμού. Η εν λόγω πιστοποίηση αναφέρει ρητά ότι δεν μπορεί άλλη εταιρεία με τον ίδιο μέτοχο να δραστηριοποιηθεί στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα. Εχοντας μάλιστα η Επιτροπή υπόψη της ότι εκείνη την περίοδο η κινεζική CMEC με μέτοχο επίσης τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, όπως και η State Grid, είχε υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με τη ΔΕΗ για την από κοινού κατασκευή λιγνιτικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής, έδωσε την έγκρισή της, υπό την προϋπόθεση ότι, εάν αυτή προχωρήσει, η ΡΑΕ θα επανεξετάσει την πιστοποίηση, όπως και σε περίπτωση που τα δεδομένα της αξιολόγησης αλλάξουν. Η Κομισιόν φέρεται να έχει ανασύρει την απόφαση πιστοποίησης του ΑΔΜΗΕ ενόψει της κατάθεσης δεσμευτικών προσφορών για τις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ και του κινεζικού ενδιαφέροντος.

Η περίπτωση της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης αλλά και αυτή των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ είναι μία από τις πολλές που καλείται να αντιμετωπίσει η Ε.Ε. όχι μόνο σε αδύναμες χώρες του Νότου, όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία, αλλά και σε ισχυρές οικονομικά χώρες, όπως η Γερμανία, για να καταφέρει να βάλει φρένο στην κινεζική επέλαση, την έκταση και τα αποτελέσματα της οποίας δεν είχε αρχικά εκτιμήσει. Το ίδιο διάστημα η Επιτροπή αναζητεί τρόπους για να ανακόψει τον πλήρη έλεγχο της πορτογαλικής EDP, της μεγαλύτερης εταιρείας ηλεκτρισμού της χώρας, από την China Three Gorges. Η κινεζική εταιρεία που κατέχει ήδη το 23,3% της EDP κατέθεσε τον περασμένο Μάιο προσφορά εξαγοράς του συνόλου των μετοχών της, επενδύοντας 9,07 δισ. ευρώ. Μόλις πρόσφατα εξάλλου η γερμανική κυβέρνηση έβαλε την κρατική τράπεζα KfW να εξαγοράσει το 20% της 50Hertz Transmission Gmb (διαχειριστής δικτύου της Γερμανίας) προκειμένου να μην καταλήξει στα χέρια της κινεζικής State Grid.

Το θέμα της κινεζικής επιρροής άρχισε να εντάσσεται στην ευρωπαϊκή ατζέντα από τον Οκτώβριο του 2016 και μετά, όταν το Βερολίνο απέσυρε την έγκρισή του για την εξαγορά της εταιρείας Aixtron από την κινεζική Grand Chip Investment. Τη στάση του Βερολίνου ακολούθησε και η Γαλλία, με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να ενθαρρύνει τους Ευρωπαίους εταίρους του «να μην είναι αφελείς» στο παγκόσμιο εμπόριο, ενώ υιοθετώντας τη γραμμή Βερολίνου και Παρισιού, ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ πρότεινε πέρυσι ένα νέο πλαίσιο για την αποτελεσματική παρακολούθηση των επενδύσεων στον τομέα των υποδομών και της αμυντικής τεχνολογίας, το οποίο η Ευρώπη ευελπιστεί να νομοθετήσει μέχρι το τέλος του έτους. Το πόσο εύκολα η Ευρώπη θα καταφέρει να υιοθετήσει και να εφαρμόσει αποτελεσματικά ένα πλαίσιο προστατευτισμού έναντι των κινεζικών επενδύσεων είναι πάντως ένα ερώτημα. Η ευρωπαϊκή κρίση χρέους διαμόρφωσε το έδαφος για την κινεζική έφοδο στην Ευρώπη, καθώς πολλές χώρες έχουν ανάγκη από κεφάλαια ανεξαρτήτως εθνικής προελεύσεως. Αυτό εκφράστηκε σαφώς από τον Πορτογάλο πρωθυπουργό όταν έσπευσε να δηλώσει ότι η κυβέρνησή του δεν έχει καμία αντίρρηση για την πρόταση της China Three Gorges αλλά και από τον υπουργό Ενέργειας Γιώργο Σταθάκη και τον πρόεδρο της ΔΕΗ Μανόλη Παναγιωτάκη, όταν απαίτησαν από την Επιτροπή να ανοίξει τον διαγωνισμό για τις λιγνιτικές μονάδες για επιχειρήσεις και εκτός Ευρώπης. Ηταν εξάλλου η Ευρώπη που προσκάλεσε επισήμως την Κίνα να επενδύσει ακόμα και σε ομόλογα –αρχικά του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης και στη συνέχεια του Μόνιμου Μηχανισμού Στήριξης– και η οποία έχει θεσμικά αποδεχθεί τη συμβολή της πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη, Ενας Δρόμος» στο επενδυτικό πακέτο Γιούνκερ.

Η απόφαση της ΡΑΕ φέρνει σε τροχιά σύγκρουσης Αθήνα και Βρυξέλλες

Το διακύβευμα για την Ε.Ε., στην περίπτωση που η ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης δεν προχωρήσει ως αναπόσπαστο κομμάτι της μεγάλης διασύνδεσης Ισραήλ - Κύπρου - Ελλάδας, είναι η απώλεια ισχύος σε υποδομή μια γεωστρατηγικής σημασίας έναντι της ενίσχυσης των κινεζικών συμφερόντων. Η Ευρώπη ανησυχεί επίσης για την περαιτέρω ενδυνάμωση των κινεζικών εταιρειών μέσω της συμμετοχής τους στην κατασκευή της διασύνδεσης, στην περίπτωση που το έργο υλοποιηθεί με αποκλειστική ευθύνη του ΑΔΜΗΕ και άρα της State Grid. To ποιος θα έχει το δικαίωμα, εξάλλου, στην απόφαση για τις τεχνικές προδιαγραφές του έργου ήταν το επίμαχο θέμα των διαπραγματεύσεων μεταξύ του EuroAsia Interconnector, που αποτελεί τον επίσημο φορέα υλοποίησής του, και του ΑΔΜΗΕ, με τον ΕuroAsia να διεκδικεί συμμετοχή στην απόφαση και τον ΑΔΜΗΕ να υποστηρίζει ότι η απόφαση είναι δική του, ως μετόχου του 51% του SPV, που, όπως είχαν συμφωνήσει από τον Οκτώβριο του 2017, θα αναλάμβανε την κατασκευή του έργου. Στο SPV, βάσει της συμφωνίας του Οκτωβρίου, ο EuroAsia θα διατηρούσε μερίδιο 39%, ενώ ένα 10% θα διατίθετο σε τρίτους.

Από τις αρχές του έτους μέχρι και τον Απρίλιο, οπότε ΑΔΜΗΕ και EuroAsia τα «έσπασαν» οριστικά, η Επιτροπή παρακολουθούσε εκ του σύνεγγυς τις εξελίξεις, ενώ πρωτοβουλία για να βρεθεί κοινός τόπος ανέλαβε και αργότερα δίνοντας νέα προθεσμία στη ΡΑΕ για αναζήτηση άλλης λύσης, μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου. Σε αυτό το διάστημα είχαν γίνει επαφές με τον βελγογερμανικών συμφερόντων Διαχειριστή Εlia, ο οποίος ενδιαφέρεται να συμμετάσχει στο έργο, εξαγοράζοντας το 30% του EuroAsia. Η συμμετοχή του Elia εγγυάτο και τη χρηματοδότηση του έργου από την πλευρά του ΕuroAsia, θέμα που μέχρι πρότινος δεν μπορούσε να καλύψει η κεφαλαιακή επάρκεια της εταιρείας. Και ενώ η Επιτροπή ανέμενε πιο διαλλακτική στάση από τον ΑΔΜΗΕ και το υπουργείο Ενέργειας, η ΡΑΕ αποφάσισε στις 4 Σεπτεμβρίου να αναθέσει απευθείας το έργο της διασύνδεσης της Κρήτης στον ΑΔΜΗΕ. Η απόφαση αιφνιδίασε την Επιτροπή αλλά και την Ενωση Ευρωπαίων Ρυθμιστών (ACER), που παρακολουθεί την πορεία υλοποίησης των έργων κοινού ενδιαφέροντος (PSI). Στις 10 Σεπτεμβρίου και ενώ ο ΑΔΜΗΕ είχε σπεύσει να συστήσει νέο SPV (100% θυγατρική) για την κατασκευή του έργου, στο πλαίσιο της απόφασης της ΡΑΕ, τόσο η Επιτροπή όσο και ο ACER με αυστηρές επιστολές τους προς τη ΡΑΕ, αλλά και κάθε εμπλεκόμενο, ενημερώνουν ότι δεν συναινούν στην απόφαση.

Επισημαίνουν ότι αγνόησε τις θέσεις της Επιτροπής και ότι η απευθείας ανάθεση κλείνει την πόρτα για το έργο στη χρηματοδότηση που προβλέπεται για τα διευρωπαϊκά έργα υποδομών PCI, καθώς επίσης και στις διευκολύνσεις σχετικά με την αδειοδότησή του. Οι Βρυξέλλες δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης, δεδομένου ότι η ίδια έκανε αίτηση για την υπαγωγή του στον κατάλογο των PCI και κυρίως, όπως τονίζουν από τις Βρυξέλλες, η διασύνδεση Ισραήλ - Κύπρου - Ελλάδας αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της διακρατικής συνεργασίας των τριών χωρών, όπως έχει πιστοποιηθεί και από τις κατά καιρούς τριμερείς συναντήσεις κορυφής. Επισημαίνοντας τις διπλωματικές προεκτάσεις της υπόθεσης, παράγοντες από την πλευρά της Κομισιόν αναδεικνύουν ένα ακόμη θέμα που συνδέεται με το πρόβλημα της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου από την υπόλοιπη Ευρώπη και που επιλύει η υλοποίηση του έργου ως PCI.

Η Ε.Ε. δεν φαίνεται πάντως να καταθέτει τα όπλα. Μετά το «βέτο» στην απευθείας ανάθεση στον ΑΔΜΗΕ, προετοιμάζει νέα πρωτοβουλία μέσα στον Νοέμβριο, με στόχο να βρεθεί κοινός τόπος και το έργο να προχωρήσει ως έχει σχεδιασθεί.

Η εξέλιξη στην υπόθεση της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης φαίνεται να έχει επηρεάσει τη στάση της Κομισιόν και στο θέμα της συμμετοχής κινεζικών εταιρειών στον διαγωνισμό της ΔΕΗ για τις λιγνιτικές μονάδες της Μεγαλόπολης και της Μελίτης. Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες, η Επιτροπή φέρεται να έχει ανασύρει τον φάκελο πιστοποίησης του ΑΔΜΗΕ, μέσω του οποίου προέβλεψε πριν από ένα χρόνο τη δυνατότητα αποκλεισμού περαιτέρω επέκτασης κινεζικών εταιρειών στην αγορά ηλεκτρισμού. Η πιστοποίηση του ΑΔΜΗΕ δόθηκε από τη ΡΑΕ έπειτα από έγκριση της Κομισιόν, υπό τον όρο ότι αυτή θα επαναξιολογηθεί στην περίπτωση που άλλη εταιρεία με τον ίδιο μέτοχο με αυτόν της State Grid, δηλαδή το κινεζικό δημόσιο, δραστηριοποιηθεί στην εγχώρια αγορά ηλεκτρισμού. Κατά τις ίδιες πληροφορίες, η πλευρά της Κομισιόν φέρεται να έχει ενημερώσει τις ελληνικές αρχές σχετικά κατά τη διάρκεια των επαφών για την παρακολούθηση της πορείας του διαγωνισμού πώλησης των λιγνιτικών μονάδων. Η κινεζική εταιρεία China Energy Group συμμετέχει στον διαγωνισμό της ΔΕΗ σε κοινοπραξία με τον όμιλο Κοπελούζου, με τον οποίο έχει έρθει επίσης σε συμφωνία εξαγοράς του 75% του χαρτοφυλακίου του σε αιολικά πάρκα.

Το μεγάλο έργο

Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ - Ελλάδας - Κύπρου που έχει αναγνωρισθεί από την Ε.Ε. ως έργο κοινού ενδιαφέροντος, έχει συνολικό προϋπολογισμό 3,5 δισ. ευρώ. Το υποθαλάσσιο καλώδιο θα έχει μεταφορική ικανότητα 2000 MW και συνολικό μήκος περίπου 820 ναυτικών μιλίων, δηλαδή περίπου 1518 km. O αρχικός σχεδιασμός του έργου προβλέπει έναρξη των εργασιών στα τέλη του 2018 και ολοκλήρωση το 2022.

Κρήτη - Αττική

Ο ΑΔΜΗΕ προχώρησε ήδη στη σύσταση εταιρείας ειδικού σκοπού (SPV) που θα αναλάβει την κατασκευή της διασύνδεσης Κρήτης - Αττικής στο πλαίσιο της σχετικής απόφασης της ΡΑΕ. Το όνομα αυτής είναι «Αριάδνη Interconnection» και το αρχικό μετοχικό της κεφάλαιο ανέρχεται σε 200 εκατ. ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί στο 26% της μέγιστης εκτιμώμενης συνολικής επένδυσης που έχει υπολογισθεί σε 770 εκατ. ευρώ.

Οι Αμερικανοί

H αμερικανική κυβέρνηση έχει υποστηρίξει ανοικτά επενδυτές που βρέθηκαν απέναντι σε Κινέζους στη διεκδίκηση ελληνικών assets. Για παράδειγμα, στήριξε το Exin, το οποίο διεκδίκησε απέναντι στην κινεζική Fosun την Εθνική Ασφαλιστική, μια εξαγορά που κατέληξε σε φιάσκο. Πιο πρόσφατα, ο Αμερικανός υπουργός Εμπορίου Γ. Ρος τάχθηκε ανοικτά υπέρ της προσπάθειας της Onex Shipyards να διεκδικήσει εκτός των Ναυπηγείων Νεωρίου και αυτά του Σκαραμαγκά και της Ελευσίνας, για τα οποία φέρεται να ενδιαφέρεται η Cosco.

www.kathimerini.gr