Κομισιόν: Πρώτα μεταρρυθμίσεις στην αγορά ηλεκτρισμού και μετά… βλέπουμε για το Μόνιμο Μηχανισμό ΑΔΙ.

  Θοδωρής Παναγούλης

Σε δεύτερο χρόνο, και αφού πρώτα έχουν θεσμοθετηθεί μεταρρυθμίσεις στην αγορά ηλεκτρισμού που να οδηγούν στο να προσπορίζονται οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής τα έσοδα που τους αναλογούν από την ίδια την αγορά, θα υποβληθεί το ελληνικό σχέδιο  Μόνιμου Μηχανισμού Αποζημίωσης Επάρκειας Ισχύος (που θα αντικαταστήσει σε μόνιμη βάση τα

αποκαλούμενα προσωρινά ΑΔΙ).

Αυτή είναι η κατεύθυνση που έχουν δώσει οι Γενικές Διευθύνσεις Ανταγωνισμού (DG Comp) και Ενέργειας (DG Energy) της Κομισιόν, σύμφωνα με τις πληροφορίες του energypress. Η Κομισιόν δεν αμφισβήτησε στην ουσία τη φιλοσοφία και το γενικό πλαίσιο του μοντέλου Μόνιμου Μηχανισμού που είχε επεξεργαστεί και είχε δώσει σε Δημόσια Διαβούλευση η ΡΑΕ, στο βαθμό που η ισότιμη αντιμετώπιση των μονάδων είναι και κοινοτική κατεύθυνση. Ωστόσο θεωρεί ότι ο Μηχανισμός θα πρέπει να έρθει να καλύψει τις ανάγκες που θα υπάρχουν αφού πρώτα αποφασιστούν και υλοποιηθούν συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις.

Οι περι ων ο λόγος μεταρρυθμίσεις, εστιάζονται κυρίως στην τροποποίηση του Κώδικα Διαχείρισης ώστε να θεσμοθετηθεί αποζημίωση των ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων για τις λεγόμενες επικουρικές υπηρεσίες που παρέχουν στο σύστημα, όπως για παράδειγμα η «τριτεύουσα εφεδρεία». Η αποζημίωση μάλιστα αυτή θα παρέχεται μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών, όπως γίνεται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τα θέματα αυτά είναι λυμένα στο πλαίσιο του target model, ωστόσο υπάρχει το σχετικό κενό για το διάστημα μέχρι την εφαρμογή του.

Συνεπώς η Ρυθμιστική Αρχή θα πρέπει τώρα να εργαστεί ώστε να εισαγάγει στο σύστημα τις αλλαγές και τα συμπληρωματικά «εργαλεία» που θα κάνουν πιο αντιπροσωπευτική την αποζημίωση των μονάδων με όρους αγοράς. Ταυτόχρονα ο ΑΔΜΗΕ θα επιφορτιστεί με την υποχρέωση να παρουσιάσει μελέτη για τις ανάγκες ευελιξίας του συστήματος, ανάγκες που αυξάνουν όσο μεγαλώνει η συμμετοχή των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό ισοζύγιο, αλλά και για πιθανά «προϊόντα» ευελιξίας που θα μπορούσαν να προστεθούν στο θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία της αγοράς.

Στη συνέχεια θα αποτιμηθεί η κατάσταση και θα συνεκτιμηθούν τα στοιχεία ώστε να υποβληθεί πρόταση για το Μόνιμο Μηχανισμό Αποζημίωσης Επάρκειας Ισχύος, ο οποίος – στην ιδανική περίπτωση – θα έρθει να αντικαταστήσει τον υφιστάμενο Προσωρινό Μηχανισμό, (μέσω του οποίου οι ηλεκτροπαραγωγοί ξεκίνησαν να λαμβάνουν τα λεγόμενα ΑΔΙ), η ισχύς του οποίου ολοκληρώνεται τον ερχόμενο Απρίλιο. Στην πραγματικότητα ο Μόνιμος Μηχανισμός θα έχει χρονικό ορίζοντα την έναρξη εφαρμογής του target model, δηλαδή, αν όλα πάνε με βάση τα χρονοδιαγράμματα, το 2020 και μετά.

Κρίσιμο ζήτημα πάντως, είναι αν θα κινηθούν οι διαδικασίες με την απαιτούμενη ταχύτητα, καθώς ο Απρίλιος του 2017 οπότε λήγουν τα προσωρινά ΑΔΙ δεν είναι μακριά, και οι ηλεκτροπαραγωγοί κινδυνεύουν, εάν δεν έχει εγκριθεί και λειτουργήσει ο Μόνιμος Μηχανισμός, να μείνουν χωρίς καμία αποζημίωση, με ότι αυτό συνεπάγεται για την επιβίωση των μονάδων τους.

Αρμόδιοι παράγοντες αναφέρουν ότι, σε γενικές γραμμές, το πλέον «φιλόδοξο» χρονοδιάγραμμα είναι το εξής:

·         Εντός τριμήνου να έχει τροποποιηθεί ο Κώδικας Διαχείρισης και να έχουν θεσμοθετηθεί οι μεταρρυθμίσεις που θα διευρύνουν το φάσμα εσόδων των ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων από την ίδια την αγορά.

·         Στο ίδιο διάστημα να έχει παραδοθεί μελέτη από το ΑΔΜΗΕ  για τις ανάγκες ευελιξίας και να έχουν αξιολογηθεί νέα «προϊόντα» ευελιξίας.

·         Να ολοκληρωθεί το ελληνικό σχέδιο για το Μόνιμο Μηχανισμό Αποζημίωσης Επάρκειας Ισχύος, να κοινοποιηθεί, να υποβληθεί και να εγκριθεί από την Ε.Ε. ώστε να εφαρμοστεί από την 1^η Μαϊου 2017. Το σχέδιο αυτό εκτιμάται ότι θα διατηρεί τη φιλοσοφία του τρέχοντος Μεταβατικού Μηχανισμού (διαθεσιμότητα ισχύος αλλά και διαθεσιμότητα ευελιξίας) αλλά χωρίς διοικητικά οριζόμενες τιμές αποζημίωσης. Αντίθετα η αποζημίωση θα προκύπτει από ετήσιες δημοπρασίες. Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου Μόνιμου Μηχανισμού θα επιλύεται και το ζήτημα της διακοψιμότητας για τη βιομηχανία, καθώς η διακοψιμότητα αποτελεί υπηρεσία επάρκειας ισχύος που παρέχουν στο σύστημα οι βιομηχανίες.

·         Να εφαρμοστεί από το 2020 και μετά το περίφημο target model, στο πλαίσιο του οποίου, δεν σημαίνει ότι καταργούνται παραχρήμα οι Μηχανισμοί Επάρκεια Ισχύος στην Ευρώπη. Ωστόσο είναι βέβαιον ότι θα αφορούν πολύ μικρότερα ποσά και θα λειτουργούν μόνον όπου πραγματικά χρειάζεται, μόνον μέσω διαγωνισμών και μόνον επικουρικά προς τη λειτουργία της αγοράς.

Τι λέει η ΡΑΕ για το Μόνιμο Μηχανισμό

Όσον αφορά την κατεύθυνση προς την οποία δουλεύει η ΡΑΕ σχετικά με το Μόνιμο Μηχανισμό, χαρακτηριστικά είναι τα όσα ανέφερε πρόσφατα το μέλος της Αρχής Νεκταρία Καρακατσάνη σε ομιλία της στο ΕλληνοΡωσικό ενεργειακό συνέδριο: «Εξετάζουμε την αναδιάρθρωση του μηχανισμού επάρκειας ισχύος σε μια νέα κατεύθυνση, ώστε το υπέρογκο ποσό των 572 εκατ. που ίσχυε το 2014 να εξορθολογιστεί, μέσα από ανοικτή διαγωνιστική διαδικασία, με ισότιμη αντιμετώπιση των τεχνολογιών παραγωγής αλλά και της ζήτησης, διασφαλίζοντας παράλληλα την προστασία των καταναλωτών από ακραίες τιμές.

Το σχήμα που συζητούμε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με αφετηρία την μελέτη που εκπόνησε ο Διαχειριστής Συστήματος, είναι τα reliability options, ένα πλαίσιο που έχει επίσης προκριθεί από την γειτονική Ιταλία αλλά και την Ιρλανδία, το υφιστάμενο μοντέλο της οποίας παρουσιάζει ομοιότητες με τη δική μας αγορά.

Στο προτεινόμενο σχήμα, η αμοιβή των συμμετεχόντων προκύπτει από δημοπρασία και παράλληλα, όσοι προκριθούν δεσμεύονται ότι οι μονάδες τους θα είναι διαθέσιμες όταν χρειάζεται και ότι τα έσοδα τους δεν θα υπερβούν ένα συγκεκριμένο επίπεδο, ακόμη και αν οι τιμές στην αγορά εκτοξευτούν. Αποτρέπονται έτσι υπερκέρδη, ενώ ο καταναλωτής παραμένει στο επίκεντρο, παραμένει προστατευμένος σε σημαντικό βαθμό από ακραίες τιμές, ακόμη και αν αυξηθεί αισθητά η ανώτατη επιτρεπόμενη τιμή στην αγορά, κατεύθυνση που απορρέει από την εναρμόνιση των ευρωπαϊκών αγορών.

Ιδιαίτερη έμφαση αποδίδεται και στην αποτύπωση των απαιτήσεων ευελιξίας, καθώς η διείσδυση των ΑΠΕ συνεπάγεται την ανάγκη για ευέλικτα συστήματα, που θα μπορούν να ανταποκριθούν στις στοχαστικές διακυμάνσεις των ΑΠΕ αλλά και την απότομη πτώση της παραγωγής των φωτοβολταϊκών κατά τις απογευματινές ώρες.

Η ΡΑΕ αναμένει τη σχετική μελέτη του Διαχειριστή για να αξιολογήσει τη συμπληρωματική της διάσταση σχετικά με τη μελέτη επάρκειας. Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να επισημάνω την τάση που αναδύεται στην Ευρώπη, οι Διαχειριστές να ποσοτικοποιούν τις ανάγκες ευελιξίας των συστημάτων τους, να προσδιορίζουν προϊόντα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ευελιξίας και να τα δημοπρατούν.

Επιπλέον, διαφαίνεται ότι τα προϊόντα αυτά, που συνιστούν μηχανισμούς αγοράς, δεν υπόκεινται στη διαδικασία κοινοποίησης προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εξέτασής τους, υπό το πρίσμα της κρατικής ενίσχυσης, καθώς τα χαρακτηριστικά τους είναι εξειδικευμένα και εστιασμένα, ενώ η χρονική τους διάρκεια και το κόστος που απορρέει είναι μικρότερης κλίμακας, συγκριτικά με τους μηχανισμούς επάρκειας».