To παραμύθι με τα "ισοδύναμα" και το "παράλληλο πρόγραμμα" του ΣΥΡΙΖΑ

Από τους Δημήτρη Κατσαγάνη, Σπύρο Δημητρέλη, Χάρη Φλουδόπουλου, Βίκυ Κουρλιμπίνη

Αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ χωρίζουν το "παράλληλο πρόγραμμα" του ΣΥΡΙΖΑ από την... πραγματικότητα.

Ο λόγος για τα "ισοδύναμα" μέτρα που αναζητούνται από την κυβέρνηση ώστε να αντισταθμίσουν τις μειώσεις συντάξεων, τις αυξήσεις ΦΠΑ και φορολογικών συντελεστών, την κατάργηση των 5 ευρώ στα νοσοκομεία, την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ και του ΑΔΜΗΕ, που προβλέπει το Μνημόνιο. Τα μέτρα αυτά, όμως, είτε αποτελούν "ασπιρίνη" είτε δεν συμβαδίζουν με τις μνημονιακές δεσμεύσεις.

Η κυβέρνηση αδυνατεί να καλύψει τα δημοσιονομικά κενά του Μνημονίου, πόσω μάλλον να βρει τα πρόσθετα ισοδύναμα μέτρα με τα οποία επιχειρείται να λειάνει τις επιπτώσεις των μνημονιακών δεσμεύσεων κυρίως πάνω στους συνταξιούχους και τους επιχειρηματίες.

Κυβερνητικά στελέχη παραδέχονται πως το "παράλληλο" πρόγραμμα που παρουσίασε ο ΣΥΡΙΖΑ προεκλογικά θα αποτελέσει το πρόπλασμα των προγραμματικών δηλώσεων της νέας κυβέρνησής του, οι οποίες αναμένεται να αναγνωστούν από τον πρωθυπουργό, κ. Αλέξη Τσίπρα, την ερχόμενη Δευτέρα.

Μέρος των προγραμματικών θέσεων αναμένεται να αποτυπωθεί την ίδια ημέρα και στο προσχέδιο του κρατικού Προϋπολογισμού του 2016, το οποίο θα καταθέσει το υπουργείο Οικονομικών.

Ωστόσο, οι σαφείς προβολές και οι στόχοι του κρατικού Προϋπολογισμού του επόμενου έτους θα φανούν στο τελικό σχέδιό του, το οποίο αναμένεται τον ερχόμενο Δεκέμβριο.

AΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ

1. Φόροι υπέρ τρίτων

Το Μνημόνιο προβλέπει την "κατάργηση, από την 31η Οκτωβρίου 2015, όλων των περιττών επιβαρύνσεων κατά τη χρηματοδότηση των συντάξεων (σ.σ.: φόρων υπέρ τρίτων) και την αντιστάθμισή τους με μείωση των παροχών ή αύξηση των εισφορών υπέρ των συγκεκριμένων Ταμείων".

Το μέτρο αυτό πλήττει κυρίως το Ταμείο Νομικών (ΤΑΝ), το οποίο έχει υπαχθεί στο Ενιαίο Ταμείο Ανεξάρτητα Απασχολουμένων (ΕΤΑΑ), και τον Ενιαίο Δημοσιογραφικό Οργανισμό Επικουρικής Ασφάλισης και Περίθαλψης (ΕΔΟΕΑΠ).

Οξύτατο οικονομικό πρόβλημα θα έχει το ΤΑΝ, που εισπράττει κάθε χρόνο γύρω στα 25 εκατ. ευρώ από φόρους υπέρ τρίτων. Από τις αρχές του καλοκαιριού έχει βρεθεί σε δεινή οικονομική θέση το εν λόγω Ταμείο και, έτσι, έχει προσφύγει σε εσωτερικό δανεισμό από τα άλλα Ταμεία του ΕΤΑΑ, ενώ έχει ζητήσει 20 εκατ. ευρώ από το Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών.

Η κατάργηση των φόρων υπέρ τρίτων, αν και προβλέπεται στο Μνημόνιο, δεν αναφέρεται στο προεκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ και, έτσι, δεν υπάρχει ισοδύναμο στο "παράλληλο πρόγραμμά" του.

2. Ρήτρα μηδενικού ελλείμματος

Το Μνημόνιο προβλέπει την "αποκατάσταση του παράγοντα διατηρησιμότητας της μεταρρύθμισης του 2012 ή εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτών εναλλακτικών μέτρων στο συνταξιοδοτικό σύστημα".

Αυτό σημαίνει πως, αν δεν βρεθούν άλλοι πόροι χρηματοδότησης του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ) και των ταμείων πρόνοιας (π.χ., ΤΠΔΥ, ΤΑΠΙΤ) μέχρι τέλη Οκτωβρίου, θα πρέπει να περικοπούν οι επικουρικές συντάξεις και τα εφάπαξ έως 14% και έως 40%, αντίστοιχα.

Στο αρχικό σχέδιο των προεκλογικών θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ υπήρχε πρόταση για αύξηση των εργοδοτικών εισφορών ανάλογα με την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Η πρόταση αυτή... εξαφανίστηκε από το "παράλληλο πρόγραμμα" του ΣΥΡΙΖΑ.

Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, παραμένει στην ατζέντα του νέου υπουργού Εργασίας, κ. Γιώργου Κατρούγκαλου, με στόχο την αύξηση των εσόδων του ΕΤΕΑ και των ταμείων προνοίας, μαζί με την καλύτερη απορρόφηση των οφειλών από άλλα ασφαλιστικά ταμεία. Ωστόσο, ακόμα και αν όλες οι οφειλές των Ταμείων εισπράττονταν από το ΕΤΕΑ (1 δισ. ευρώ), δεν θα μπορούσε να κλείσει το έλλειμμα του κλάδου της επικουρικής και προνοιακής ασφάλισης, το οποίο ξεπερνά τα... 1,4 δισ. ευρώ.

3. 13η - 14η σύνταξη

"Η ελληνική κυβέρνηση θα προσδιορίσει και θα θεσπίσει νομοθετικά έως τον Οκτώβριο του 2015 ισοδύναμα μέτρα για την πλήρη αντιστάθμιση των επιπτώσεων της εφαρμογής της δικαστικής απόφασης σχετικά με τα συνταξιοδοτικά μέτρα του 2012".

Οι επιπτώσεις από την εφαρμογή των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) σε σχέση με την αντισυνταγματικότητα της κατάργησης της 13ης-14ης σύνταξης και της κατάργησης της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος φτάνουν ακόμα και τα 2,4-3 δισ. ευρώ. Τα ισοδύναμα μέτρα πρέπει να βρεθούν από όλο το φάσμα του συστήματος ασφάλισης-περίθαλψης και αντιστοιχούν στο... 7,5% των δαπανών του. Την ίδια στιγμή, το Μνημόνιο προβλέπει περικοπές 4 δισ. ευρώ ή 12,7% μέχρι το 2018.

Στο "παράλληλο πρόγραμμά" του ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει καταθέσει καμία συγκεκριμένη πρόταση, πέρα από γενικότητες παντός... καιρού, όπως την πάταξη της εισφοροδιαφυγής. Στο παλιότερο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ αναφερόταν πως θα προκύψουν έσοδα από την αξιοποίηση της περιουσίας (π.χ., ακίνητα, ομόλογα, μετοχές) των ασφαλιστικών ταμείων και γενικότερα του Δημοσίου. Ωστόσο, κάτι τέτοιο έχει φύγει πλέον από την ατζέντα του.

4. Προνοιακά επιδόματα και ΕΚΑΣ

Μνημονιακός στόχος είναι η "εξοικονόμηση ύψους ½ τοις εκατό του ΑΕΠ σε ετήσια βάση (σ.σ.: 1 δισ. ευρώ)" και η "σταδιακή κατάργηση του επιδόματος αλληλεγγύης (EKAΣ) για όλους τους συνταξιούχους έως τα τέλη Δεκεμβρίου του 2019, αρχίζοντας με το ανώτερο 20% των δικαιούχων τον Μάρτιο του 2016". Η ετήσια δαπάνη για το ΕΚΑΣ αγγίζει τα 750 εκατ. ευρώ. Συνεπώς, μέχρι το 2019, από προνοιακά επιδόματα και ΕΚΑΣ πρέπει να περικοπούν 1,7 δισ. ευρώ.

Ως αντισταθμιστικό μέτρο, το Μνημόνιο αλλά και το "παράλληλο πρόγραμμα" του ΣΥΡΙΖΑ χρησιμοποιούν την εθνική εφαρμογή του "ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος", που θα αρχίσει να "τρέχει" από τον Απρίλιο του 2016. Ωστόσο, σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν για τις κοινωνικές συνέπειες του Μνημονίου, το κόστος του ΕΕΕ ανέρχεται μόλις σε... 1 δισ. ευρώ (έναντι 1,7 δισ. ευρώ που θα περικοπούν).

ΥΓΕΙΑ

5. Βιβλιάριο Υγείας Ανασφαλίστου

Στο "παράλληλο πρόγραμμα" του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρεται η πρόταση της "ενεργοποίησης της κάρτας ανασφαλίστων".

Η θέση αυτή δεν υπάρχει πουθενά στο νέο Μνημόνιο. Ο ΣΥΡΙΖΑ την υποστηρίζει, με στόχο την "παραπέρα αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης".

Ωστόσο, αποτελεί ερώτημα από πού θα βρει τους πόρους για να χρηματοδοτήσει την παροχή ενός βιβλιαρίου υγείας για όλους τους ανασφαλίστους, που εκτιμάται ότι σήμερα είναι γύρω στα 2 εκατομμύρια. Υπηρεσιακά στελέχη του υπουργείου Εργασίας εκτιμούν το κόστος δωρεάν ιατροφαρμακευτικής κάλυψης των ανασφαλίστων σε τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ, τη στιγμή που τα Ταμεία χρωστούν 1 δισ. ευρώ στον ΕΟΠΥΥ, ενώ οι νέες παρακρατήσεις 6% υπέρ του εν λόγω ασφαλιστικού φορέα που έχουν επιβληθεί από τον περασμένο Σεπτέμβριο δεν έχουν ουσιαστικά ακόμη αποδοθεί.

6. Εισιτήριο 5 ευρώ στα νοσοκομεία

Το Μνημόνιο προβλέπει ότι μέχρι τον Οκτώβριο θα πρέπει να αποφασιστεί αν θα επανέλθει το εισιτήριο των 5 ευρώ για την προσέλευση στα εξωτερικά ιατρεία των δημόσιων νοσοκομείων ή αν θα βρεθούν ισοδύναμα, περίπου 19 εκατ. ευρώ, όσα και τα ετήσια έσοδα από το 5ευρο.

Αν και το ποσό δεν είναι μεγάλο, τα ασφυκτικά περιθώρια στους προϋπολογισμούς των νοσοκομείων δεν αφήνουν πολλά περιθώρια, με την ανάγκη για έσοδα να είναι επιτακτική.

Το υπουργείο Υγείας, από την πλευρά του, διατείνεται πως, αν καταπολεμηθούν φαινόμενα υπερτιμολόγησης και προκλητής ζήτησης στα δημόσια νοσοκομεία (σε υλικά και αντιδραστήρια), τότε θα εξοικονομηθούν οι απαραίτητοι πόροι, εντούτοις η διαδικασία αυτή απαιτεί χρόνο, που, όμως, αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει.

Ενδεικτικά, η κρατική επιχορήγηση των νοσοκομείων φτάνει μόλις τα 1,38 δισ. ευρώ, από 1,6 δισ. ευρώ πέρυσι.

ΦΟΡΟΙ

7. ΦΠΑ στην ιδιωτική εκπαίδευση

Η κυβέρνηση αναζητά ισοδύναμα προκειμένου να μην εφαρμοστεί ο ΦΠΑ 23% στην ιδιωτική εκπαίδευση. Το μέτρο έχει προϋπολογιστεί ότι θα φέρει στα κρατικά ταμεία το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των περίπου 300-350 εκατ. ευρώ. Ο πρωθυπουργός είχε δηλώσει προεκλογικά ότι το μέτρο είναι "λάθος" και θα αντικατασταθεί. Μόνο που τα "ισοδύναμα" δεν είναι εύκολο να βρεθούν. Το θέμα μπήκε στο προεκλογικό παιχνίδι και από τη Νέα Δημοκρατία, που υποστήριζε ότι τα ισοδύναμα υπάρχουν και είναι η στοχευμένη περικοπή δαπανών από εκατοντάδες κωδικούς του Προϋπολογισμού. Φαίνεται, όμως, ότι και αυτή η λύση δεν πατά σε γερά πόδια, διότι, παρά την αναζήτηση των σχετικών κωδικών, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το ποσό δεν μπορεί να βρεθεί από αυτούς. Άλλωστε, αυτή η αναζήτηση κωδικών από τους οποίους θα "κόψουμε λίγο" δεν έχει φέρει αποτέλεσμα ούτε στο παρελθόν, όταν αναζητούνταν ουσιαστικά αποτελέσματα. Τι γίνεται τώρα;

Οι δανειστές, διά των τεχνικών κλιμακίων τους, σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν αρχίσει να πιέζουν το οικονομικό επιτελείο για το "ξήλωμα" του μέτρου, καθώς το θεωρούν άδικο και αντιαναπτυξιακό (θα οδηγήσει σε χιλιάδες λουκέτα και μεγάλη συρρίκνωση ενός ολόκληρου κλάδου). Ζητούν, όμως, αξιόπιστα ισοδύναμα μέτρα, όπως, για παράδειγμα, την αύξηση κάποιου άλλου φόρου (π.χ., φόρου κατανάλωσης καυσίμων) ή τη μετάταξη σε υψηλότερο συντελεστή ΦΠΑ κάποιου προϊόντος ευρείας κατανάλωσης. Yπενθυμίζεται ότι το μέτρο του ΦΠΑ στην εκπαίδευση μπήκε όταν αποφάσισε η κυβέρνηση να επαναφέρει το βοδινό κρέας από το 23% στο 13% ΦΠΑ. Έτσι, πλέον στο υπουργείο Οικονομικών υπάρχουν φωνές που εισηγούνται την εφαρμογή του μέτρου, έστω για φέτος, και επανεξέταση το 2016.

8. Φορολογία αγροτών

Το Μνημόνιο προβλέπει κατάργηση του ειδικού φορολογικού καθεστώτος των αγροτών. Ο φορολογικός συντελεστής τους πρέπει, με βάση τη συμφωνία του Αυγούστου, να αυξηθεί από το 13% στο 26% σε δύο δόσεις (φέτος και το 2016) και η προκαταβολή φόρου που πληρώνουν να αυξηθεί από το 55% στο 100% (σε δύο ετήσιες δόσεις).

9. ΦΠΑ οίκων ευγηρίας

Το ΥΠΟΙΚ αναζητά ισοδύναμο στη μετάταξη των οίκων ευγηρίας από ΦΠΑ 13% στο 23%.

Το μέτρο έχει ψηφιστεί, αλλά έγινε αντιληπτό εκ των υστέρων ότι πλήττει κατά κύριο λόγο τη μεσαία τάξη και το εισόδημα των ηλικιωμένων (οι εύποροι φροντίζουν τους ηλικιωμένους στο σπίτι, με την πρόσληψη οικιακών βοηθών) και ότι θα αποφέρει τελικά πρόσθετα έσοδα μόλις 5 εκατομμυρίων ευρώ.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

10. Ιδιωτικοποίηση ενέργειας

Παρέμεινε στο νέο Μνημόνιο η υποχρέωση πώλησης του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ). Ωστόσο, προβλέπεται και η δυνατότητα της ελληνικής πλευράς να προτείνει ισοδύναμη εναλλακτική, που θα διασφαλίζει το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού.

Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνική κυβέρνηση προετοιμάζει τη δική της πρόταση, η οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, περιλαμβάνει τη μεταφορά των αρμοδιοτήτων του ΑΔΜΗΕ σε εταιρεία η οποία θα ανήκει στο Δημόσιο και όχι στη ΔΕΗ, κατά το πρότυπο του παλιού ΔΕΣΜΗΕ.

Στο "μέτωπο" της αποκρατικοποίησης της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού, έγινε κατορθωτό στις διαπραγματεύσεις μεταξύ κυβέρνησης-δανειστών να απαλειφθεί η πρόβλεψη για την περίφημη "μικρή ΔΕΗ".

Συμπεριλήφθηκε, όμως, η υποχρέωση της ελληνικής κυβέρνησης να μην υπάρχει παραγωγός στην αγορά ηλεκτρισμού με μερίδιο άνω του 50% μέχρι το 2020. Εναπόκειται στην κυβέρνηση να σχεδιάσει και να εφαρμόσει ένα ρεαλιστικό πλάνο, με πρώτο βήμα εφαρμογής τις δημοπρασίες λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ, μέσω των οποίων σε πρώτη φάση θα μειωθεί το μερίδιο της ΔΕΗ στη λιανική κατά 25%.

Διάφορα σενάρια έχουν πέσει στο τραπέζι, όπως είναι, π.χ., η είσοδος ιδιωτών με μειοψηφικά μερίδια σε μεμονωμένες μονάδες, η επαναφορά του σχεδίου της "μικρής ΔΕΗ" ή το άνοιγμα νέων ορυχείων που θα διατεθούν σε ιδιώτες. Ωστόσο, επί του παρόντος οι αποφάσεις παραμένουν ανοιχτές.

*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 3^ης Οκτωβρίου