Ένα εκρηκτικό κοκτέιλ από λανθασμένες αποφάσεις και επιλογές, τοποθετήσεις λάθος ανθρώπων σε λάθος θέσεις, πολιτικές παρεμβάσεις και η άσκηση φορομπηχτικής πολιτικής μέσω των λογαριασμών του ρεύματος είναι μερικές μόνο από τις αιτίες που οδήγησαν ένα μονοπώλιο που δραστηριοποιείται στην πλέον κερδοφόρα αγορά του ηλεκτρισμού και εκμεταλλεύεται αποκλειστικά πλουτοπαραγωγικές πηγές και πόρους της χώρας, όπως ο λιγνίτης και τα νερά μεγάλων ποταμών, να καταγράφει ζημίες και να βρίσκεται ενώπιον της στάσης πληρωμών.
Στην πραγματικότητα, η πολιτικοσυνδικαλιστική ασυδοσία πάνω στη ΔΕΗ είναι εκείνη που εμπόδισε διαχρονικά όλες τις προσπάθειες για απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού και ακύρωσε στην πράξη τις όποιες απόπειρες να καταρτιστεί στρατηγικό πλάνο και να εξορθολογιστεί η στρεβλή και αντιπαραγωγική λειτουργία της εταιρείας. Όμως, όταν με τα χρήματα της ΔΕΗ πληρώνονται από τα ταξίδια αναψυχής των συνδικαλιστών μέχρι τα ρουσφέτια των πολιτικών, τα συμφέροντα είναι πολλά και ισχυρά...
Ποιος κυβερνά τη ΔΕΗ;
Το αναπάντητο (πολιτικά, αλλά όχι ιστορικά) ερώτημα του Κωνσταντίνου Καραμανλή «Ποιος κυβερνάει αυτόν τον τόπο;» αναβίωσε και στην περίπτωση
της ΔΕΗ, μετά το 1981, την εποχή του ανύπαρκτου σοσιαλισμού του ΠΑΣΟΚ.Ποιος, λοιπόν, κυβερνά τη ΔΕΗ» εδώ και 30 χρόνια; Ερώτημα που επίσης μένει (πολιτικά) αναπάντητο.
Ας δούμε, όμως, την ιστορία. Όταν ο πρώτος πρόεδρος της ΔΕΗ, κ. Δ. Μαυράκης,θεώρησε ότι είναι σοσιαλιστικό του δικαίωμα και η προμήθεια από την ανάθεση έργου της ΔΕΗ και «τιμωρήθηκε» μόνο με την επίπληξη του Ανδρέα Παπανδρέου («Είπαμε να κάνουμε ένα δώρο στον εαυτό μας, αλλά όχι μεγάλα ποσά»), έγινε σαφές ότι το κρατικό μονοπώλιο της ΔΕΗ περνά από το κράτος στο κόμμα.
Τα χρόνια που πέρασαν επιβεβαίωσαν την«ιστορική αλλαγή». Εγγυητές για τον πλήρη κομματικό έλεγχο της ΔΕΗ η ισχυρή νομενκλατούρα των προέδρων της ΓΕΝΟΠ.
Οι διοικητές της ΔΕΗ (τόσο επί ΠΑΣΟΚ όσο και επί Ν.Δ.) αποδείχθηκαν «αχυράνθρωποι», με εντολή «να τα βρίσκουν με τη ΓΕΝΟΠ».
Οι υπουργοί «επόπτες» της ΔΕΗ περιορίζονται στον ρόλο του (υπέρ της ΓΕΝΟΠ) διαιτητή... Ποινές οι απολύσεις των προέδρων που δεν πειθαρχούν.Μέχρι σήμερα όλοι οι πρόεδροι της ΔΕΗ απολύθηκαν λόγω σύγκρουσής τους με τη ΓΕΝΟΠ. Εάν θέλετε και πολιτική απάντηση στο ερώτημα, ρωτήστε τους απολυμένους προέδρους και τους εισαγγελείς που ασχολούνται με τη ΓΕΝΟΠ.
Πως οι πολιτικές χάρες στους συνδικαλιστές της ΓΕΝΟΠ οδηγούν σε απαξίωση και ζημιώνουν την επιχείρηση
Μόνο τα τρία τελευταία χρόνια με κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, η ΔΕΗ βρέθηκε να ακολουθεί εντελώς διαφορετική πορεία και στρατηγική στόχευση, ανάλογα με τις επιδιώξεις του επικεφαλής υπουργού Ενέργειας. Έτσι, ενώ επί υπουργίας Τ. Μπιρμπίλη, κυβέρνηση και ΔΕΗ προσπάθησαν με την τακτική της κωλυσιεργίας να αποτρέψουν κάθε συζήτηση για πώληση μονάδων της ΔΕΗ, η αλλαγή πολιτικής ηγεσίας έφερε τον Γ. Παπακωνσταντίνου να επεξεργάζεται τρία διαφορετικά σενάρια για την πώληση μονάδων λιγνίτη και όχι μόνο:πλέον, πολιτική της κυβέρνησης, που έχει καταγραφεί και ως υποχρέωση στη δανειακή σύμβαση, αποτελεί η διάθεση υδροηλεκτρικών μονάδων, ενώ εξετάζεται και η είσοδος στρατηγικού επενδυτή στα δίκτυα ηλεκτρισμού.
Και εδώ ακριβώς βρίσκεται ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα τα τελευταία χρόνια, που οδήγησε τη ΔΕΗ να διαπραγματεύεται με άνισους όρους την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού: Από το 2002 μέχρι και το 2010, οι οδηγίες και οι κανονισμοί για το άνοιγμα της αγοράς εφαρμόστηκαν με μοναδικό κριτήριο να μη θιγούν το μονοπώλιο και η κυριαρχία της ΔΕΗ στην αγορά. Έτσι, είχαμε διάφορα ευτράπελα, όπως να επιδιώκεται η απελευθέρωση με παράλληλη διατήρηση των νόμων που καθορίζουν το μονοπώλιο της ΔΕΗ, την απελευθέρωση στο κομμάτι της παραγωγής χωρίς την απελευθέρωση στα καύσιμα της ηλεκτροπαραγωγής, την απελευθέρωση της προμήθειας, με τις ιδιωτικές εταιρείες στην ουσία να αποτελούν μεσάζοντες που πωλούν την ενέργεια που παράγει κυρίως η ΔΕΗ.
Φιάσκο νούμερο 1: ΔΕΣΜΗΕ
Κανείς ποτέ δεν κατάλαβε γιατί η ΔΕΗ και κυρίως οι συνδικαλιστές της ΠΑΣΚΕ και της ΔΑΚΕ επέμειναν και τελικώς επέβαλαν το πλέον σύνθετο,πολύπλοκο και γραφειοκρατικό μοντέλο διαχωρισμού των δικτύων από τις εμπορικές και παραγωγικές δραστηριότητες της εταιρείας.
Παρότι είχε δημιουργηθεί ήδη ο «ημι-ανεξάρτητος» ΔΕΣΜΗΕ, με παρεμβάσεις και πολιτική πίεση των συνδικαλιστών, επελέγη το μοντέλο της επιστροφής των δικτύων στον έλεγχο της ΔΕΗ με τη μορφή θυγατρικής.
Ωστόσο, η αδυναμία της ΔΕΗ να χρηματοδοτήσει τις επεκτάσεις των δικτύων οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην είσοδο στρατηγικού επενδυτή στις νέες θυγατρικές, σενάριο που ήδη επεξεργάζεται η κυβέρνηση, ώστε να υλοποιηθούν οι απαραίτητες υποδομές και να μην καταρρεύσει το ηλεκτρικό σύστημα τα επόμενα χρόνια.
Έτσι, ενώ θεωρητικά ο ΔΕΣΜΗΕ«επέστρεψε» στη ΔΕΗ για να μείνει ο δημόσιος έλεγχος στα δίκτυα, στην πραγματικότητα αυτή ακριβώς η επιστροφή οδηγεί στην πλήρη ιδιωτικοποίηση τους.
Φιάσκο νούμερο 2: Λιγνίτης
Πολλοί αναρωτιούνται γιατί σήμερα η ΔΕΗ καλείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να πουλήσει σε ιδιώτες τέσσερις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο λιγνίτη. Η ιστορία της υπόθεσης αυτής προκαλεί μόνο θλίψη για τους χειρισμούς που έχουν γίνει από τις κυβερνήσεις, αλλά και από τις διοικήσεις της ΔΕΗ, και ξεκινά τον Απρίλιο του 2004, όταν η Επιτροπή απευθύνει την πρώτη προειδοποίηση για το μονοπώλιο της ΔΕΗ στους λιγνίτες.
Τέσσερα χρόνια μετά, και αφού δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα για να ανοίξει η αγορά στο πιο φθηνό καύσιμο ηλεκτροπαραγωγής,στις 5 Μαρτίου του 2008 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού καταδικάζει την Ελλάδα για παραβίαση του άρθρου 86 της συνθήκης Ε.Κ. και ζητεί τη διάθεση του 40% της αγοράς λιγνίτη σε ιδιώτες.
Τον Αύγουστο του 2009, και αφού προηγουμένως η Επιτροπή είχε για πρώτη φορά κάνει λόγο για πώληση μονάδων της ΔΕΗ ως εναλλακτικό μέτρο για το άνοιγμα της αγοράς, η τότε κυβέρνηση της Ν.Δ. κατέληξε σε συμφωνία με τις Βρυξέλλες:θα γίνονταν διαγωνισμοί για την παραχώρηση τεσσάρων λιγνιτικών κοιτασμάτων χωρίς τη συμμετοχή της ΔΕΗ.
Η συμφωνία αυτή αθετήθηκε μόλις τρεις μήνες αργότερα, όταν τα ηνία του ενεργειακού τομέα ανατέθηκαν στην Τίνα Μπιρμπίλη, που, για περιβαλλοντικούς λόγους ανακοίνωσε στην Επιτροπή ότι δεν θα ανοίξουν νέα ορυχεία λιγνίτη. Τότε ξεκίνησε διάλογος για τις λεγόμενες ανταλλαγές λιγνιτικής ενέργειας μεταξύ ΔΕΗ και τρίτων παραγωγών (swaps), που όμως κατέληξαν σε αποτυχία, με αποτέλεσμα πλέον η πώληση τεσσάρων λιγνιτικών μονάδων να είναι υποχρεωτική για τη ΔΕΗ, βάσει και του Μνημονίου. Οι τελικές ανακοινώσεις της Επιτροπής αναμένονται εντός των ημερών, ενώ η διαδικασία θα έχει τα ελάχιστα οφέλη για τη ΔΕΗ, ιδιαίτερα εάν είχε ξεκινήσει διαδικασίες πώλησης στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, ώστε να ανοίξει την αγορά και να χρηματοδοτήσει τη διεθνή της επέκταση, όπως είχε κατ΄ επανάληψη προταθεί (μοντέλο Enel).
Το μπούμερανγκ του ΕΤΗΔΕ και το ρεκόρ φόρων στο ρεύμα
Οι λογαριασμοί της ΔΕΗ έχουν μετατραπεί σε πολύεργαλείο είσπραξης φόρων και τελών, ενώ το κράτος «χρησιμοποιεί» το ρεύμα προκειμένου να αυξήσει τα έσοδα του.Πρόσφατη επιστολή της ΡΑΕ κατακεραύνωνε την πρακτική των κυβερνήσεων να χρησιμοποιούν τους λογαριασμούς της ΔΕΗ προκειμένου να γεμίζουν τα δημόσια ταμεία με έσοδα που σε διαφορετική περίπτωση πολύ δύσκολα θα μπορούσαν να εισπραχθούν.
Το ειδικό τέλος ακινήτων είναι η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση, καθώς αποτελεί τον μοναδικό στόχο εσόδων που επετεύχθη, παρά τα γνωστά προβλήματα και τις αρνήσεις πληρωμής λογαριασμών, την ίδια στιγμή που το ΥΠΟΙΚ ακόμη δεν έχει εισπράξει το ΕΤΑΚ για το 2009.
Και μπορεί το περίφημο ΕΤΗΔΕ να ωφέλησε τα ταμεία του κράτους, δεν συνέβη το ίδιο όμως και με τη ΔΕΗ, που βλέπει δραματική αύξηση στους ανεξόφλητους λογαριασμούς από πολίτες που αρνούνται ή αδυνατούν να αποπληρώσουν το λεγόμενο «χαράτσι». Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, οι ανείσπρακτοι λογαριασμοί έχουν ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ και μόνο από τις αρχές του έτους έχουν αυξηθεί κατά 280εκατ. ευρώ. Αλλά και η επιβολή του ΕΦΚ στην ηλεκτροπαραγωγή, έστω και εάν απεσύρθη άρον-άρον τον Ιανουάριο, οδήγησε επί τέσσερις μήνες να επιβάλλεται δύο φορές ΕΦΚ στον ηλεκτρισμό, δημιουργώντας τεράστιο πρόβλημα ρευστότητας στη ΔΕΗ.
Σημειώνεται ότι στο ηλεκτρικό ρεύμα τα τελευταία δύο χρόνια επιβλήθηκαν ή αυξήθηκαν δραστικά τρεις διαφορετικοί ειδικοί φόροι κατανάλωσης: ΕΦΚ στο φυσικό αέριο, ΕΦΚ στο πετρέλαιο και ΕΦΚ στο τελικό προϊόν. Παράλληλα, στους λογαριασμούς του ρεύματος είναι ενσωματωμένες για καθαρά εισπρακτικούς λόγους μια σειρά από άσχετες με την ηλεκτρική ενέργεια χρεώσεις: δημοτικοί φόροι και τέλη, τέλος ΕΡΤ. Αρκετά από αυτά τα τέλη, όπως της ΕΡΤ ή των δήμων, θα ήταν δύσκολο έως αδύνατο να εισπραχθούν αυτόνομα.
Η ΔΕΗ μπροστά στο οικονομικό «κραχ»
Αντιμέτωπη με δύο σοβαρά προβλήματα είναι αυτήν τη στιγμή στο μέτωπο των οικονομικών η ΔΕΗ: αφενός, το δραματικό πρόβλημα έλλειψης ρευστότητας και, αφετέρου, οι σοβαρές δυσκολίες αναχρηματοδότησης του υψηλού δανεισμού της εταιρείας. Είναι τόσο έντονο το πρόβλημα έλλειψης ρευστότητας της επιχείρησης, που, σύμφωνα με πληροφορίες, την περασμένη εβδομάδα, η ΔΕΗ Προμήθεια σταμάτησε να αποπληρώνει το σύνολο της ενέργειας που αγοράζει από το δίκτυο από τον ΛΑΓΗΕ (πρώην ΔΕΣΜΗΕ) και καταβάλλει το ήμισυ των οφειλών της.
Πρόκειται για το αποκορύφωμα του προβλήματος ρευστότητας που αγγίζει ολόκληρη την αγορά ηλεκτρισμού και έχει δημιουργήσει αδιέξοδο: Από πέρυσι το καλοκαίρι καθυστερήσεις στις πληρωμές προμηθευτών παρατηρούνταν στο ταμείο πρόνοιας ΤΑΥΤΕΚΩ, που χρηματοδοτείται από τη ΔΕΗ, ενώ καθυστερήσεις παρατηρούνται τους τελευταίους μήνες σε προμηθευτές ή υπεργολάβους. Πληροφορίες αναφέρουν ότι υπάρχει υπεργολάβος της ΔΕΗ στον οποίο το χρέος έχει ξεπεράσει τα50 εκατ. ευρώ. Είναι χαρακτηριστικό ότι, με βάση τα δημοσιευμένα στοιχεία της εταιρείας, τα ταμειακά διαθέσιμα και ισοδύναμα λήξης χρήσης, από 620,4 εκατ. το 2010, ήταν μόλις 364,4 εκατ. ευρώ στις 31 Δεκεμβρίου του 2011.
Σύμφωνα με αναλυτές που παρακολουθούν την πορεία της εταιρείας, οι δύο χρονιές-ορόσημα είναι το 2008 και το 2011. Και αυτό, όχι μόνο γιατί σε αυτές η εταιρεία κατέγραψε ζημίες-ρεκόρ, που σωρρευτικά ξεπερνούν τα 600εκατ. ευρώ, αλλά επιπλέον γιατί στις συγκεκριμένες χρήσεις η ΔΕΗ προχώρησε σε δραματική αύξηση του δανεισμού της. Έτσι, το 2008 ο δανεισμός της ΔΕΗ αυξήθηκε κατά 819,9 εκατ. ευρώ, ενώ το 2011 κατά 492,4εκατ. ευρώ.
Πλέον, με υψηλή μόχλευση, η εταιρεία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα για την αναχρηματοδότηση του δανεισμού της: Μόλις 350 εκατ. ευρώ δανείων που λήγουν έχει καταφέρει να αναχρηματοδοτήσει η ΔΕΗ μέσα στο πρώτο τρίμηνο του έτους, ενώ οι ωριμάνσεις μέχρι τον Μάρτιο έφταναν τα 700 εκατ. ευρώ. Συνολικά μέσα στο έτος η ΔΕΗ καλείται να αναχρηματοδοτήσει δάνεια ύψους 1,124 δισ. ευρώ,δηλαδή μέχρι σήμερα η εταιρεία έχει καταφέρει να ανανεώσει μόλις το 31%των συνολικών δανείων που λήγουν .Ήδη έχει ζητηθεί από τις τράπεζες να μειωθεί ο δανεισμός πάνω από 10% κατά 150 εκατ. ευρώ μέχρι το τέλος του έτους.
Η ανανέωση των υφιστάμενων δανειακών υποχρεώσεων θα γίνει με τη μορφή κοινοπρακτικού δανείου ύψους έως 960 εκατ. ευρώ. Επί του παρόντος, οι τράπεζες περιορίζονται στην καταρχήν θετική ανταπόκριση για συμμετοχή στο κοινοπρακτικό και η διαδικασία παραμένει ανοιχτή.
Πάντως, τα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν για το 2011 μαζί με το 2008αποτελούν αρνητικό σταθμό για την πορεία της επιχείρησης. Για το 2011στις ζημίες των 148,9 εκατ. ευρώ πρέπει να προστεθούν επιπλέον 145,4εκατ. ευρώ όφελος της εταιρείας από τις μειώσεις στις δαπάνες μισθοδοσίας. Προ τριετίας, η ΔΕΗ είχε πάλι καταγράψει εκτεταμένες ζημίες306 εκατ. ευρώ επί διοίκησης Αθανασόπουλου.
Επίσης σοβαρό πρόβλημα, σύμφωνα με τους αναλυτές, αποτελεί η ισχυρή ανάμειξη του κράτους στον καθορισμό των τιμολογίων. Από τον Ιούνιο 2013, βάσει και των μνημονιακών υποχρεώσεων, τα τιμολόγια θα γίνουν κοστοβαρή, μέχρι τότε όμως η ΔΕΗ συνεχίζει να ασκεί σε κατηγορίες πελατών της κοινωνική πολιτική για λογαριασμό των πολιτικών και σε βάρος των οικονομικών της -και δεν αναφερόμαστε στις λεγόμενες ΥΚΩ, για τις οποίες, άλλωστε,υπάρχει αποζημίωση.
Το πελατειακό και συνδικαλιστικό κράτος της ΔΕΗ
Στην προκήρυξη του μεγάλου διαγωνισμού για τις προσλήψεις στη ΔΕΗ το2007 στον υδροηλεκτρικό σταθμό του Πλαστήρα προσλήφθηκαν 5 υπάλληλοι,για να προστεθούν στο ήδη υπεράριθμο προσωπικό του υδροηλεκτρικού σταθμού.
Η περίπτωση αυτή είναι ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζεται από τις κυβερνήσεις η επιχείρηση, που, ακόμα και με τη μείωση του προσωπικού τα τελευταία χρόνια, βρίσκεται να απασχολεί περί τους 5 χιλιάδες περισσότερους υπαλλήλους από ισομεγέθεις και ομοειδείς επιχειρήσεις του εξωτερικού. Ενδεικτικά, στη μονάδα φυσικού αερίου της Κομοτηνής υπηρετούν πάνω από 80 υπάλληλοι, όταν στη μονάδα των ΕΛΠΕ στη Θεσσαλονίκη ο αντίστοιχος αριθμός είναι λιγότεροι από 45και σε ιδιωτικές μονάδες ακόμα μικρότερος.
Οι πολιτικές και πελατειακές εξυπηρετήσεις δεν σταματούν μόνο στις προσλήψεις. Στην επιχείρηση, όπου στα τέλη του 2011 απασχολούνταν 20.821 εργαζόμενοι,υπάρχουν 2.500 στελέχη, πολλά εκ των οποίων είναι στελέχη-«ψυγεία»,δηλαδή διευθυντές που προήχθησαν επί προηγούμενης κυβέρνησης και, όταν υπήρξε αλλαγή, διατήρησαν τον μισθό χωρίς τα... καθήκοντα. Μάλιστα, το2006 έγινε και μια εθελούσια για 210 στελέχη-«ψυγεία», που χρηματοδοτήθηκε από το ασφαλιστικό της ΔΕΗ.
Και, βέβαια, εκείνο που κυριαρχεί στη ΔΕΗ είναι το πολυδαίδαλο βασίλειο των συνδικαλιστών:Στην επιχείρηση κατοικοεδρεύουν συνολικά τρεις ομοσπονδίες, 35 σύλλογοι και πάνω από χίλιοι «εργατο-πατέρες», που απολαμβάνουν προνόμια αδειών και καρπώνονται τις χρηματοδοτήσεις της ΔΕΗ. Το περίφημο πόρισμα Ρακιντζή αποκάλυψε τις περίεργες σχέσεις του συνδικάτου που βρέθηκε,μεταξύ άλλων, να χρηματοδοτεί τις ποικίλες πολιτιστικές και τουριστικές δραστηριότητές του με χρήματα της επιχείρησης, να αναθέτει την εκπόνηση μελετών σε συγγενικά πρόσωπα των συνδικαλιστών και να μην κάνει στοιχειώδεις ελέγχους για τη διαχείριση των οικονομικών του.
Ηδη, με βάση το πόρισμα του ΣΔΟΕ, που ερεύνησε τα όσα αποκάλυψε ο γενικός επιθεωρητής δημόσιας διοίκησης, έχουν ασκηθεί διώξεις σε βαθμό κακουργήματος, που ακουμπούν διαχρονικά όλες τις διοικήσεις της ΔΕΗ από το 1999 έως σήμερα. Ακόμα και επί εποχής Αθανασόπουλου, όταν οι συνδικαλιστές είχαν πολλάκις προπηλακίσει τον τότε διευθύνοντα σύμβουλο,οι επιδοτήσεις και οι χορηγίες της ΔΕΗ δεν είχαν σταματήσει.Ενδεικτικά, την τριετία 2008-2010 καταβλήθηκαν στη ΓΕΝΟΠ:- 115.128 ευρώ για κινητοποιήσεις και περιοδείες.
- 100.978 ευρώ για δαπάνες του δ.σ., όπως 9.409 ευρώ για διανυκτερεύσεις.
- 48.835 ευρώ για απρόβλεπτες δαπάνες που αφορούν πάρκινγκ (!) μελών της ΓΕΝΟΠ ή συγγενικών τους προσώπων.
- 20.791 ευρώ για δημόσιες σχέσεις, κυρίως δώρα, για τα οποία δεν αναγράφονται οι παραλήπτες.
Επίσης,η ΔΕΗ παραχωρεί στη ΓΕΝΟΠ κτίριο με καλυμμένα τα λειτουργικά έξοδα, ενώ ακόμα και για την απεργία του Ιουνίου του 2011 η ΔΕΗ αποφάσισε να παράσχει ευκολίες, παρακρατώντας σε δόσεις των 50 ευρώ τα μεροκάματα σε όσους απεργούς συμμετείχαν στην κινητοποίηση. Παρότι η απεργία κόστισε περίπου 2,5 εκατ. ευρώ -σύμφωνα με εκτίμηση της ίδιας της ΔΕΗ-, εξαιτίας της μόχλευσης της τιμής της χονδρεμπορικής αγοράς. Αλλά, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση για τα αποτελέσματα του 2011, «η εταιρεία αντιμετωπίζει απεργιακές κινητοποιήσεις, οι περισσότεροι εργαζόμενοι συμμετέχουν σε συνδικαλιστικές οργανώσεις. Παρατεταμένη εργασιακή αναταραχή, ενδέχεται να έχει σημαντική αρνητική επίδραση στην επιχειρηματική δραστηριότητα της εταιρείας».
Γιατί δεν θέλουν να ιδιωτικοποιηθεί η ΔΕΗ
Μέχρι πρόσφατα η λέξη ιδιωτικοποίηση ήταν ταμπού σε σχέση με τη ΔΕΗ,ακόμα και από τις κυβερνήσεις της «φιλελεύθερης» Νέας Δημοκρατίας, που με κάθε ευκαιρία επαναλάμβανε, συχνά για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις από τους συνδικαλιστές της ΔΑΚΕ, ότι θέση της είναι η διατήρηση του 51%υπό τον έλεγχο του Δημοσίου. Ωστόσο, η πρόοδος που έχει σημειωθεί στο κομμάτι του διαχωρισμού των δικτύων, υπό τη δαμόκλειο σπάθη και του Μνημονίου, πλέον δημιουργεί νέα δεδομένα. Εκτός από τους συνδικαλιστές,πάντως, υπάρχουν και άλλες πλευρές που έχουν λόγους να αντιτάσσονται στην προοπτική ιδιωτικοποίησης της εταιρείας.
Είναι χαρακτηριστική η κωλυσιεργία που παρατηρείται γύρω από τη νέα αναλογιστική μελέτη που θα πρέπει να πραγματοποιηθεί προκειμένου να αποτιμηθεί η τρέχουσα κατάσταση γύρω από το ιδιότυπο ασφαλιστικό της ΔΕΗ. Είναι χαρακτηριστικό ότι κάθε κάθε χρόνο προβλέπεται η διάθεση σημαντικών κονδυλίων της τάξης των 600 έως 800 εκατ. ευρώ από τον Προϋπολογισμό, βάσει της συμφωνίας που είχε γίνει για την είσοδο της ΔΕΗ στο χρηματιστήριο. Τα ποσά που δίνονται στον περίφημο ΟΑΠ ΔΕΗ συνιστούν τη μεγαλύτερη επιχορήγηση ανά ασφαλισμένο που δίνεται από το κράτος σε ταμείο. Το ασφαλιστικό δεν είναι το μόνο πεδίο στο οποίο «συμπλέκονται»οι σχέσεις ΔΕΗ-Δημοσίου: Τα υπουργεία και ο ευρύτερος δημόσιος τομέας έχει υπέρογκα χρέη απέναντι στη ΔΕΗ, που φτάνουν τα 180 εκατ. ευρώ...
Πρωταθλητής στα χρέη αναδεικνύεται το υπουργείο Υποδομών, το οποίο από τον Δεκέμβριο του 1998 δεν πληρώνει τον λογαριασμό για τους φωτεινούς σηματοδότες, με αποτέλεσμα να έχει συσσωρευτεί οφειλή ύψους 46,63 εκατ.ευρώ. Τα χρέη του υπουργείου Εσωτερικών ανέρχονται σε 14,5 εκατ. ευρώ,ενώ το υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει οφειλές από τον Ιούνιο του 2010 ύψους 4,4 εκατ. ευρώ. Τέλος, σημαντικά χρέη προς τη ΔΕΗ υπάρχουν και από εταιρείες του Δημοσίου.
Οι αλλεπάλληλες αλλαγές στρατηγικής και η απουσία επενδυτικής πυξίδας
Τα τελευταία 8 χρόνια έχουν εκπονηθεί πολυάριθμα στρατηγικά πλάνα ανάπτυξης της ΔΕΗ, για τα οποία μάλιστα προσλήφθηκαν εξωτερικοί σύμβουλοι. Οι μελέτες αυτές είχαν, μεταξύ άλλων, αντικείμενο τον διαχωρισμό των δικτύων, τις επενδύσεις στον τομέα της παραγωγής, την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας, τη μείωση του λειτουργικού κόστους,την προσαρμογή της εταιρείας στο νέο περιβάλλον για τις εκπομπές ρύπων.
Το ενδιαφέρον με τις μελέτες αυτές είναι ότι, επί της ουσίας, ουδέποτε αξιοποιήθηκαν και παρέμειναν στα συρτάρια της επιχείρησης, κυρίως εξαιτίας της απομάκρυνσης από τη ΔΕΗ του διοικητή που τις... παρήγγειλε.
Έτσι, για παράδειγμα, επί εποχής Δ. Μανιατάκη ανατέθηκε στην Boston Consulting η εκπόνηση στρατηγικού business plan για την παραγωγή, ενώ έπειτα από διαγωνισμό ανατέθηκε ένα ακόμα business plan για την αξιοποίηση των ακινήτων της επιχείρησης.
Οι μελέτες βρέθηκαν στα ντουλάπια όταν ανέλαβε ο Τ. Αθανασόπουλος, ο οποίος επέλεξε να συνεργαστεί με την Booz Allen για να καταρτίσει δύο business plans για τη νέα οργανωτική δομή, τη δημιουργία θυγατρικών και τη στρατηγική επενδύσεων. Αλλά ακόμα και στρατηγικές επιλογές εισόδου σε νέες αγορές ανατράπηκαν σε διάστημα μόλις λίγων ετών: Το 2003 η εταιρεία ανακοίνωνε την είσοδό της στις τηλεπικοινωνίες με την Tellas, την οποία μόλις 4χρόνια αργότερα την πουλούσε.
Πολιτικός έλεγχος
Το φαινόμενο, πάντως, των πολιτικών παρεμβάσεων και του πολιτικού ελέγχου ακόμα και σε επιχειρησιακά θέματα της ΔΕΗ είναι διαχρονικό.Αποτελεί πλέον εθιμικό δίκαιο ο εκάστοτε υπουργός Ενέργειας να έχει λόγο στην επιλογή των διοικητών της εταιρείας.
Ακόμα και στις περιπτώσεις των προέδρων και διευθυνόντων συμβούλων που παρέμειναν στο τιμόνι παρά την αλλαγή υπουργού, όπως συμβαίνει σήμερα με τον Α. Ζερβό, η αλλαγή στο υπουργείο το 2011 έφερε νέους αναπληρωτές CEO και μέλη του δ.σ. που εντάσσονται στο «κλίμα» του πολιτικού εποπτεύοντος την επιχείρηση. Το φαινόμενο δεν είναι σημερινό και ταυτίζεται με τον χαρακτήρα ΔΕΚΟ που έχει η εταιρεία.
Βατερλό
Η έλλειψη μακροχρόνιας στρατηγικής, εξαιτίας ακριβώς των πολιτικών παρεμβάσεων στη διοίκηση της εταιρείας, είχε ως αποτέλεσμα η ΔΕΗ να αποτύχει να καταρτίσει ένα σαφές πλάνο για το μείγμα των μονάδων παραγωγής που θέλει να αποκτήσει σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η στρατηγική επιλογή Αθανασόπουλου να εντάξει τον λιθάνθρακα στο ενεργειακό μείγμα μέσω συνεργασίας με τη γερμανικήRWE απέτυχε παταγωδώς, με τη ΓΕΝΟΠ να ξεκινά πόλεμο εναντίον του τότε επικεφαλής. Επί της ουσίας, ο λιθάνθρακας απορρίφθηκε με πολιτική παρέμβαση από την τότε ηγεσία του ΥΠΑΝ.
Όπως με πολιτική παρέμβαση επιβλήθηκε στη ΔΕΗ η επένδυση του φαραωνικού φωτοβολταϊκού πάρκου στην Κοζάνη των 200 MW με αμφίβολη χρηματοοικονομική και τεχνική σκοπιμότητα, καθώς στην περιοχή υπάρχει περιορισμένη ηλιοφάνεια.
Σε βατερλό, εξάλλου, οδηγήθηκαν και οι αλλεπάλληλες προσπάθειες της ΔΕΗ για εξωστρέφεια, με όχημα διάφορες συνεργασίες ή αυτόνομα. Η ΔΕΗ έχει επιχειρήσει τα τελευταία χρόνια, χωρίς αποτέλεσμα, πάνω από δέκα ανοίγματα σε αγορές του εξωτερικού.
To «Unfair» απέναντι στη βιομηχανία
Πρόσφατη επιστολή του προέδρου της ΔΕΗ , Α. Ζερβού, στάθηκε αφορμή ώστε να δημιουργηθεί ένταση στις σχέσεις της εταιρείας με τη βιομηχανία και τον ΣΕΒ. Με αφορμή το θέμα των τιμολογίων στους πελάτες υψηλής τάσης και τις αντιρρήσεις που έχει εκφράσει η βιομηχανία για το υψηλό κόστος, η ΔΕΗ επικαλείται εσωτερική μελέτη και υποστηρίζει ότι, σε περίπτωση που οι πελάτες υψηλής τάσης αλλάξουν προμηθευτή, η εταιρεία θα περιορίσει τις ζημίες της και θα μειώσει το κόστος της από αγορές ενεργεί στη χονδρεμπορική σε ακριβές τιμές.
Η κίνηση αυτή σχολιάστηκε ποικιλοτρόπου, ενώ προ ημερών ο αρμόδιος υπουργός, Γ. Παπακωνσταντίνου,συνέστησε στη ΔΕΗ να δει προσεκτικά τις προτάσεις της Ρυθμιστικής Αρχής Ενεργείας για τα τιμολόγια της υψηλής τάσης (η ανεξάρτητη Αρχή έχει επισημάνει ότι η ΔΕΗ στην πραγματικότητα δεν έχει διαπραγματευτεί ως όφειλε με τους βιομηχανικούς πελάτες της τα νέα τιμολόγια), ώστε να έχουμε χαμηλότερε; αυξήσει από αυτές που έχουν προταθεί από τη ΔΕΗ.
* Αναδημοσίευση απο την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 12ης Απριλίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου