Πόρισμα "κόλαφος" του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου για το σύστημα εμπορίας ρύπων της ΕΕ - Βιομηχανία και αερομεταφορές στο στόχαστρο

Μιχάλης Μαστοράκης

«Πρέπει να βελτιωθεί η στόχευση της δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων εκπομπής» αναφέρει σε πόρισμα του το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο και φωτογραφίζει ριζικές επερχόμενες αλλαγές στη μεθοδολογία κατανομής στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, στη βιομηχανία και τις αερομεταφορές.  

Σε έλεγχο που πραγματοποίησε για την πρόοδο του

Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων εκπομπής της ΕΕ κρίνει ανεπαρκώς στοχευμένη την δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων, καθώς επίσης υπογραμμίζει την ανάγκη καλύτερης αντιμετώπισης των τεχνικών προκλήσεων κατά την αναθεώρηση της μεθοδολογίας για τη δωρεάν κατανομή.

Οι διαπιστώσεις που κάνει το Ελεγκτικό συνέδριο αφορούν τους τομείς ηλεκτροπαραγωγής, βιομηχανίας και αερομεταφορών, επισημαίνοντας πως η ως μεθοδολογία κατανομής δωρεάν δικαιωμάτων δεν διαμορφώνουν κλίμα αισιοδοξίας για την επίτευξη των στόχων για το 2030 και στη συνέχεια για το 2050.

Τα βασικά σημεία των παρατηρήσεων του Ελεγκτικού Συνεδρίου είναι τα εξής:

Κατά την τέταρτη περίοδο του ΣΕΔΕ της ΕΕ, οι ειδικοί κανόνες σχετικά με τη δωρεάν κατανομή για τον εκσυγχρονισμό του τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έχουν βελτιωθεί. Ωστόσο, θεωρούμε ότι η δωρεάν κατανομή στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας δεν συνετέλεσε στην απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές κατά την τρίτη περίοδο (2013-2020). Μάλιστα, αναφέρεται πως τα διαθέσιμα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων αποδεικνύεται αναποτελεσματική ως εργαλείο για τον εκσυγχρονισμό του τομέα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κατά την περίοδο μελέτης. Να σημειώσουμε ότι από το 2021 προβλέπεται να αυστηροποιηθούν οι όροι για την χρήση δωρεάν δικαιωμάτων στον εν λόγω τομέα.

β) Με τη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων επιδιωκόταν να προβλεφθεί μια κατ’ εξαίρεση μέθοδος κατανομής δικαιωμάτων σε αντιδιαστολή προς την εξ ορισμού χρησιμοποιούμενη μέθοδο (πλειστηριασμός). Ωστόσο, κατά την τρίτη περίοδο και κατά τα αρχικά στάδια της τέταρτης, τα δωρεάν κατανεμόμενα δικαιώματα εξακολουθούν να αντιστοιχούν σε ποσοστό υψηλότερο του 40 % του συνολικού αριθμού των διαθέσιμων δικαιωμάτων. Διαπιστώσαμε ότι ο αριθμός των δωρεάν δικαιωμάτων που κατανεμήθηκαν στους τομείς της βιομηχανίας και των αεροπορικών μεταφορών κατά την τρίτη περίοδο δεν βασιζόταν στην ικανότητά τους να μετακυλίουν το κόστος και ότι η δωρεάν κατανομή δεν ήταν σωστά στοχευμένη, ενώ η διαρροή άνθρακα είναι πιθανόν να επηρεάσει την αγορά ανθρακούχων εκπομπών της ΕΕ και την εξέλιξη των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε παγκόσμιο επίπεδο.

γ) Παρότι η προσέγγιση της δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων βάσει δεικτών αναφοράς παρείχε σημαντικά κίνητρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω βελτίωσης των εν λόγω δεικτών. Η Επιτροπή δεν έχει ποσοτικοποιήσει τον αντίκτυπο της δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων στις μεταβολές της ενεργειακής απόδοσης.

Συμπληρωματικά να αναφέρουμε ότι το 2018, η ΕΕ παρήγαγε το 8,5% περίπου των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, ποσοστό που φθίνει με την πάροδο του χρόνου – οι κατά κεφαλήν εκπομπές στην ΕΕ εξακολουθούν να είναι υψηλότερες από τον παγκόσμιο μέσο όρο, αν και το άνοιγμα της ψαλίδας σταδιακά κλείνει.

Τέλος, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, η πλειονότητα των δικαιωμάτων που έχουν εκδοθεί στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ της ΕΕ έχει κατανεμηθεί δωρεάν, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.

 energypress.gr