Κρίσιμο στοίχημα οι μηχανισμοί για να απορροφήσει η Ελλάδα το 1,7 δισ. του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης – Ανατέθηκε σε σύμβουλο το master plan

Γιώργος Φιντικάκης

Τα ποσά που μας αναλογούν από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης ως μέρος του νέου ευρωπαικού “σχεδίου Μάρσαλ” το οποίο ανακοίνωσε προχθές η Κομισιόν, δεν είναι λίγα. Δεν φτάνει όμως μόνο η ποσότητα, το ζητούμενο είναι να αξιοποιηθούν τα χρήματα.

Στο ερώτημα επομένως κατά πόσο μπορούν οι υπάρχουσες

δομές να εγγυηθούν την έγκαιρη απορρόφηση του 1,7 δισ ευρώ ή απαιτούνται νέες, απάντηση δεν υπάρχει. Κυβέρνηση και αυτοδιοίκηση θα πρέπει να αναζητήσουν ενδεχομένως καινούργιους, ειδικούς μηχανισμούς, προκειμένου να μην χαθούν πολύτιμοι κοινοτικοί πόροι και η απολιγνιτοποίηση να πάρει σάρκα και οστά, πολλώ δε μάλλον όταν το ΠΕΠ Δ.Μακεδονίας “αγκομαχά”.

Στα τέλη του 2019 είχε καταγράψει ποσοστά απορρόφησης μόλις 20% των διαθέσιμων κονδυλίων, μια από τις χαμηλότερες επιδόσεις πανελλαδικά. Τέτοιοι προβληματισμοί που αναπτύσσονται σε διάφορα επίπεδα γίνονται ακόμη πιο επίκαιροι μετά και την αύξηση των πόρων για την απολιγνιτοποίηση, όπως προκύπτει από τις ανακοινώσεις της Κομισιόν. 

Σύμφωνα με το καθεστώς που ίσχυε μέχρι σήμερα, η χώρα μας επρόκειτο να πάρει 294 εκατ ευρω από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ), αλλά για κάθε ευρώ που αυτό θα εκταμίευε, το ΕΣΠΑ θα έπρεπε να συμβάλει (μόχλευση) από 1,5 έως το πολύ 3 ευρώ. Δηλαδή να συνεισφέρει με ένα ποσό από 440 έως και 880 εκατ ευρώ.

Αν προσέθετε κανείς σε αυτά και τα 294 εκατ ευρω, προκέκυπταν για την Ελλάδα πόροι από 735 εκατ έως και 1,1 δισ ευρώ. Τώρα το περίπλοκο αυτό καθεστώς αλλάζει και με βάση την κατανομή των πόρων από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης ανά χώρα-μέλος, η Ελλάδα δικαιούται κάτι παραπάνω από τα 1,7 δισ ευρώ. Δηλαδή από 600 έως 965 εκατ ευρώ περισσότερα απ’ ότι πριν. 

Προβληματισμοί

Σίγουρα τα χρήματα είναι περισσότερα απ’ ότι πριν, ωστόσο το θέμα είναι κατά πόσο με βάση την εμπειρία των απορροφήσεων μπορούν αυτά να διοχετευθούν έξυπνα. Να μην πέσουν στις μαύρες τρύπες της αδιαφάνειας και των δυσλειτουργιών, παρά να χρηματοδοτήσουν νέες ιδέες στην μεταποίηση και την καινοτομία.

Είναι σε θέση να διαχειριστεί ο υφιστάμενος κρατικός μηχανισμός τέτοιους πόρους χωρίς να χαθούν κονδύλια ; Η απάντηση που δίνουν όσοι γνωρίζουν τις αδυναμίες τους είναι ότι θα χρειασθεί κάτι καινούργιο, πέραν των παραδοσιακών εργαλείων.

Σημειωτέον ότι το πρόβλημα δεν αφορά μόνο την περιφέρεια Δ.Μακεδονίας, αλλά συνολικά την λειτουργία του κρατικού μηχανισμού, όπως δείχνούν και τα τελευταία ποσοστα απορρόφησης μόλις 36% του τρέχοντος ΕΣΠΑ. Στην περίπτωση ωστόσο των λιγνιτικών περιοχών, το ζήτημα γίνεται ακόμη πιο επιτακτικό, καθώς εκεί μιλάμε για μια 100% στροφή σε ένα εντελώς νέο παραγωγικό μοντέλο, προσανατολισμένο στο μέλλον, στις νέες τεχνολογίες, στην παραγωγή και σε πεδία ικανά να γεννήσουν πλούτο και θέσεις εργασίας.

Ανατέθηκε το master plan

Τέτοιες ανησυχίες πιθανώς θα μεγαλώνουν όσο θα πλησιάζει το 2021 οπότε και θα αρχίσουν οι πρώτες κατανομές στις χώρες-μέλη των κονδυλίων του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης. Στο μεταξύ η κυβέρνηση καταρτίζει το Μεταβατικό Πρόγραμμα, προχθές ανακοινώθηκαν τα πρώτα 31,4 εκατ ευρώ από το Πράσινο Ταμείο για δράσεις στις λιγνιτικές περιοχές που θα προκηρυχθούν τον Ιούνιο (31,4 εκατ. ευρώ στις λιγνιτικές πόλεις από το Πράσινο Ταμείο - Εντός Ιουνίου η προκήρυξη - Όλες οι κατηγορίες των έργων), ενώ ολοκληρώθηκε και ο διαγωνισμός για την εξεύρεση συμβούλου που θα επιφορτιστεί με την εκπόνηση του master plan. Το φιλόδοξο έργο ανατέθηκε σε μια από τις εταιρείες που συμμετείχαν στο διαγωνισμό και το υπερ-Ταμείο πρόκειται σύντομα να κάνει τις σχετικές ανακοινώσεις.