Ραφαήλ Μωυσής: Πως «άλλαξαν τα φώτα» στη ΔΕΗ...

Από την ίδρυση της ΓΕΝΟΠ - ΔΕΗ επί χούντας και το ρόλο που έπαιξαν οι συνδικαλιστές την περίοδο που ο Ανδρέας Παπανδρέου επιχειρούσε να ρίξει την κυβέρνηση Ράλλη μέχρι τα κάθε λογής επιδόματα και τις παρεμβάσεις από όλες τις κυβερνήσεις που ακολούθησαν, ο Ραφαήλ Μωυσής επιχειρεί να προσδιορίσει ποιοι και πως «άλλαξαν τα φώτα» στον Οργανισμό... 

Ο πρώην διοικητής της ΔΕΗ, πρώην πρόεδρος της ΔΕΠΑ πρώην πρόεδρος του Συμβουλίου Εθνικής Ενεργειακής

Στρατηγικής αναφέρεται στο βιβλίο του «θα γίνει της... ΔΕΗΣ» σε χαρακτηριστικά παραδείγματα στο βάθος της ιστορίας του Οργανισμού που αποτελούν σημεία αναφοράς σχετικά με την πορεία που ακολουθήθηκε.

«Όλοι οι αναγνώστες» αναφέρει χαρακτηριστικά στο βιβλίο του «έχουν ασφαλώς ακουστά τη ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ, πολύ λίγοι όμως θα γνωρίζουν ότι ιδρύθηκε επί Δικτατορίας με την απόφαση του Πρωτοδικείου Αθηνών 262/27/02/1971… [Γεννήθηκε] ως προσπάθεια εξασθένισης της επιρροής των διαφόρων συνδικαλιστικών σωματείων που ήταν, στην πλειοψηφία τους, δημοκρατικών φρονημάτων, με τη δημιουργία μιας Γενικής Ομοσπονδίας Προσωπικού η οποία και θα τα “καπέλωνε”. Είναι η ίδια ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ, η οποία θα αναδεικνύονταν αργότερα σε υπολογίσιμο παράγοντα της πολιτικής σκηνής, με σημαντική δύναμη επιρροής, πάντα στον χώρο της Αριστεράς».

Επίσης περιγράφει και την αξιοποίηση των συνδικαλιστών από τους πολιτικούς. Σημειώνεται χαρκατηριστικά: «Περί τα μέσα Οκτωβρίου του 1980, το ΠΑΣΟΚ, που ανυπομονούσε πια να έρθει στην εξουσία, είχε αποφασίσει να ρίξει την Κυβέρνηση Ράλλη και να οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές. Αιχμή του δόρατος των κοινωνικών αναστατώσεων που σχεδίαζε, ήταν η ΔΕΗ όπου, μέσω της ΓΕΝΟΠ, την οποία άμεσα επηρέαζε, κηρύχθηκε γενική απεργία με αιτήματα που σε αριθμό υπερέβαιναν τα 100 και που η ικανοποίησή τους θα συνεπαγόταν αύξηση του κονδυλίου μισθοδοσίας 100%».

«Υπήρχε στη ΔΕΗ το λεγόμενο "επίδομα βροχής", που είχε καθιερωθεί πολλά χρόνια πριν και δινόταν στους εναερίτες, τους τεχνίτες που σκαρφάλωναν στους στύλους, επειδή πράγματι, όταν έβρεχε, οι συνθήκες εργασίας ήταν ιδιαίτερα δύσκολες και ο κίνδυνος ηλεκτροπληξίας αυξημένος λόγω της υγρασίας» τονίζει ο κ. Μωυσής υπογραμμίζοντας «Το αίτημα που τέθηκε την εποχή των θεσμικών παροχών ήταν το επίδομα βροχής να δίνεται ανεξαρτήτως καιρού, με την αιτιολογία ότι δεν μπορεί ο οικογενειακός προϋπολογισμός να βασίζεται στις ιδιοτροπίες του καιρού!».

Οι Πρόεδροι της ΓΕΝΟΠ και της ΔΕΗ σε μια «φιλική συζήτηση»... (ή «Stick them up!»).

Οι ιστορίες αυτές, μεταφερμένες από το τελευταίο βιβλίο του Ραφαήλ Μωυσή («Θα γίνει της.. ΔΕΗΣ», εκδ. Καπόν), αποτυπώνουν, όχι μόνο τι πήγε στραβά στον πρώτο δημόσιο οργανισμό, αλλά συνολικά στον τόπο. Είναι από τις πολλές που συγκέντρωσε ο συγγραφέας του, ένας άνθρωπος που πέρασε κυριολεκτικά μια ζωή σε διάφορα πόστα της πάλαι ποτέ κραταιάς Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού. Ο αναγνώστης του βιβλίου θα ανακαλύψει ότι η πορεία της επιχείρησης καθρεφτίζει το πρόσωπο της χώρας από τους μεταπολεμικούς χρόνους έως σήμερα.

Δεν χρειάζεται δηλαδή να είσαι τεχνοκράτης ή ειδικός περί τα ενεργειακά για να χαρείς – αυτή είναι η σωστή λέξη – ένα βιβλίο που με χιούμορ και αμεσότητα καταγράφει το οικονομικό θαύμα της Ελλάδας από τα μέσα της δεκαετίας του ?50 ως το «black out» του οργανισμού. Όμως, ο Ραφαήλ Μωυσής δεν στέκεται απλώς σε πικάντικα περιστατικά, μοιραζόμενος αναμνήσεις. Επιχειρεί να προσδιορίσει τους υπεύθυνους, εντός και εκτός Ελλάδας, πέρα από νοοτροπίες και πολιτικές συμπεριφορές, για το ποιος «άλλαξε τα φώτα» στη ΔΕΗ, που λίγο έλειψε να βυθίσει τη χώρα στο σκοτάδι.

Συνέντευξη στον Γιώργο Μυλωνά:

- Επιτρέψτε μου στο ξεκίνημα της κουβέντας μία απορία που μου άφησε το βιβλίο. Όταν αναφέρεστε στις ΑΠE (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας), διακρίνει κανείς μια καλυμμένη τάση αμφισβήτησης. Είστε τελικά υπέρ ή ενάντια στην από-ανθρακοποίηση του ενεργειακού συστήματος της χώρας;

Βλέπω τις ήδη ορατές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, αναγνωρίζω ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα αποτελεί την αιτία της και συνεπώς είμαι απόλυτα υπέρ της από-ανθρακοποίησης του παγκόσμιου ενεργειακού συστήματος. Υπογραμμίζω όμως τη λέξη «παγκόσμιου» για να αιτιολογήσω τον έντονο προβληματισμό μου για την αποτελεσματικότητα του «περιφερειακού» πράσινου New Deal της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η έκβαση του αγώνα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής δεν θα κριθεί στο γήπεδο της Ευρώπης, όπου οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ανέρχονται σε ποσοστό μόλις 9,1% των παγκοσμίων, αλλά στα γήπεδα των χωρών της Ασίας και της Αφρικής με τις μεγάλες και αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες.

- Τι λοιπόν προτείνετε; Να μην επιμείνει η Ευρώπη και κοντά της και η χώρα μας, στους στόχους για την προώθηση των ΑΠΕ;

Δεν προτείνω τίποτε τέτοιο. Λέω μόνο ότι τα μέτρα που εστιάζονται μόνο στη μείωση των εκπομπών από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες με τη λογική «αυτές φταίνε, αυτές να πληρώσουν», δεν φαίνεται να επαρκούν για τον περιορισμό αύξησης της μέσης θερμοκρασίας στα επιθυμητά επίπεδα του 1,5 – 20C. Πρέπει η Ευρώπη να επενδύσει παράλληλα σε προγράμματα γεωμηχανικής, σε προσπάθειες δηλαδή για αύξηση της ανακλαστικότητας των πάγων της Αρκτικής, για αύξηση της απορροφητικότητας του διοξειδίου από τους Ωκεανούς, για πρόληψη και καταπολέμηση των πυρκαγιών, αυτές και άλλες ενέργειες που έχουν οικουμενικό και όχι περιφερειακό χαρακτήρα. 

- Αυτό δεν απαντά στην περίπτωση της χώρας μας;

Για την Ελλάδα; Ναι, θα τολμήσω να πω ότι δεν χρειάζεται εμείς να είμαστε πρωτοπόροι στη λίστα της από-λιγνιτοποίησης. Ας προηγηθεί σε  αυτό το πρωτάθλημα η Πολωνία και η τους πάντες και για τα πάντα διδάσκουσα Γερμανία.

- Στο βιβλίο σας αφήνετε να αιωρείται το ερώτημα τι πρέπει να γίνει με τη ΔΕΗ, εκφράζοντας απλά την ελπίδα ότι «κάποιος πολύ υπεύθυνος αναγνώστης» θα βρει την απάντηση «ανάμεσα από τις γραμμές του βιβλίου». Θα μοιραστείτε την απάντηση στο Liberal;

Είναι αρκετά σαφή τα μηνύματα. Όχι στην μερική ιδιωτικοποίηση του ΔΕΔΔΗΕ η οποία, και μάλιστα με το management να παραμένει στη ΔΕΗ, δεν προσθέτει τίποτε στην αναβάθμιση του συστήματος αλλά γίνεται μόνο για λόγους ταμειακούς. Αντίθετα μάλιστα, επανάκτηση του 100% του ΑΔΜΗΕ από τη ΔΕΗ.

Ελευθερία στις δυνάμεις της ελεύθερης αγοράς να ρυθμίσουν τα ποσοστά της ΔΕΗ στην παραγωγή και διανομή ηλεκτρισμού και όχι επιβολή ποσοστών με ντιρεκτίβες.

Μα, θα με ρωτήσετε, που θα βρεθούν τα χρήματα που απαιτούνται για να γίνουν τέτοιες τολμηρές παρεμβάσεις; Μια ικανή διοίκηση, και η ΔΕΗ μοιάζει να έχει τώρα μια τέτοια, θα βρει τον τρόπο να αντλήσει χρήματα αρκεί να μπορέσει να πείσει τους χρηματοδότες ότι δεν έχει επάνω της τη δαμόκλειο σπάθη των περιορισμών και της συρρίκνωσης.

Ο Κ. Καραμανλής βάζει μπροστά το Πουρνάρι...

- Αφού αναφέρεστε στη διοίκηση, τι γνώμη έχετε για το ΕΣΕΚ (Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα);

Θα θεωρούσα περισσότερο εύστοχο τον τίτλο ΕΣΚΕ (Εθνικό Σχέδιο για το Κλίμα και την Ενέργεια) και εξηγούμαι: Πέρασαν δέκα χρόνια από τότε που το Συμβούλιο Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής, στο οποίο είχα την τιμή να προεδρεύω, δημοσίευσε τη τελευταία του έκθεση. Ξεκινούσε θέτοντας ποσοτικούς στόχους για τα ενεργειακά μεγέθη και τα αντίστοιχα κόστη. Επεδίωκε την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, τη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών, έθετε στόχους για την ορθολογική χρήση και εξοικονόμηση ενέργειας και υπογράμμιζε τη συμβολή του ενεργειακού τομέα στην παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα της Εθνικής Οικονομίας. Δεν παρέλειπε να αναφέρει και την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Συνέκρινα εκείνο το Σχέδιο με το τελευταίο. Αυτό που έχει αλλάξει είναι η αφετηρία. Ξεκινούν τώρα θέτοντας ποσοτικούς στόχους για την προστασία του περιβάλλοντος ενώ τα ενεργειακά μεγέθη και κόστη ακολουθούν και υποτάσσονται. Δεν αποκλείεται και εμείς σήμερα να καταλήγαμε σε παρόμοιο τελικό αποτέλεσμα, αφού η ανάγκη αντιμετώπισης του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής έχει γίνει πραγματικά επιτακτική. Όμως θα είμαστε λιγότερο απόλυτοι στις απαγγελίες μας και περισσότερο προσγειωμένοι ως προς τις οικονομικές συνέπειες.

- Η ενέργεια αναφέρεται από όλους τους οικονομικούς παράγοντας ως ο δεύτερος (μετά τον τουρισμό) τομέας όπου υπάρχουν ευκαιρίες για άμεσες ξένες επενδύσεις στη χώρα μας. Συμφωνείτε με αυτήν την εκτίμηση και τι ευκαιρίες βλέπετε ότι πράγματι υπάρχουν;

Το ΕΣΕΚ, στο οποίο ήδη αναφερθήκαμε, περιλαμβάνει σύνολο εκτιμώμενων επενδύσεων για την περίοδο 2020-2030 που ανέρχονται στο πολύ σημαντικό ποσό των 43,8 δισεκατομμυρίων ευρώ. Επειδή το ερώτημά σας αφορά τις άμεσες ξένες επενδύσεις, έχει σημασία το να εξετάσουμε τους ειδικότερους τομείς στους οποίους προβλέπεται να επενδυθούν τα παραπάνω 43,8 δις.

Πρώτο κονδύλι ανερχόμενο σε 11 δις. αφορά την αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων μας, αντικείμενο που είναι σημαντικό αλλά αφορά σχεδόν στο σύνολο εγχώριες και όχι ξένες επενδύσεις. Δεύτερο, σε ύψος 9 δις. αφορά ΑΠΕ για ηλεκτροπαραγωγή. Εδώ πράγματι μπορεί να ενδιαφερθούν να επενδύσουν κάποιοι ξένοι σε χρήμα και περισσότερο πιθανό, στην εισαγωγή του εξοπλισμού. Τρίτο κονδύλι 5,5 δις. στις υποδομές του ηλεκτρικού συστήματος και τέταρτο 5 δις. στην κυκλική οικονομία-ανακύκλωση όπου ισχύουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό τα παραπάνω σχόλια για τη δεύτερη κατηγορία. Ξεπεράσαμε ήδη τα 30 από τα 43,8, είδαμε επενδύσεις που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και εθνικό εισόδημα αλλά…

- Αλλά τι; Μη μείνουμε σε έναν αφορισμό.

Το «αλλά» είναι ότι σχεδόν όλα τα παραπάνω αφορούν την εσωτερική κατανάλωση ενώ ελάχιστα συμβάλουν στην δημιουργία στοιχείων εξωστρέφειας στο παραγωγικό μας δυναμικό η οποία, κατά το ΙΟΒΕ και όλα τα άλλα αναπτυξιακά προγράμματα, θεωρείται απαραίτητη για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Σημειώνω παρενθετικά ότι η υποκατάσταση του εγχώριου λιγνίτη από εγχώριες ΑΠΕ, απόλυτα περιβαλλοντικά επιθυμητή, δεν βελτιώνει το εξωτερικό μας ισοζύγιο.

- Πόσο σοβαρό πιστεύετε ότι είναι το κοινωνικό πρόβλημα που θα δημιουργηθεί στη Βορειοδυτική Μακεδονία από το πρόγραμμα από-λιγνιτοποίησης; Θα προτείνατε λύσεις;

Δεν αισθάνομαι ότι έχω όλες τις παραστάσεις ώστε να μπορώ να απαντήσω σε αυτό το τόσο σοβαρό ερώτημα. Το μόνο σχετικό που θα σημειώσω – και ασφαλώς δεν θα σας αρέσει- είναι ότι όποτε σε άλλες χώρες υπήρξε κατάργηση μιας προηγούμενα δεσπόζουσας δραστηριότητας, η μετάβαση στη διάδοχο κατάσταση δεν έγινε χωρίς κάποιες σημαντικές πληθυσμιακές μετακινήσεις.

- Μια «μεγάλη» ΔΕΗ είναι πιθανή στο μέλλον ή έχει περάσει ανεπιστρεπτί αυτή η εποχή;

Μεγάλη και μονοπωλιακή όπως στο παρελθόν δεν μπορεί ούτε θα πρότεινα να γίνει. Μεγαλύτερη, ισχυρότερη, μονοπωλιακή μόνο στα δίκτυα αλλά ανοικτή στον ανταγωνισμό στην παραγωγή και κατανάλωση, ναι, μπορεί και κατά τη γνώμη μου πρέπει.

* Το όνομα του Ραφαήλ Μωυσή είναι συνδεδεμένο με τον κλάδο της ενέργειας. Διετέλεσε διοικητής της ΔΕΗ (επί Καραμανλή το ?79) και σε άμεση σχέση με την ενέργεια γύρισε το 2004 ως πρόεδρος της ΔΕΠΑ και το 2006 ως πρόεδρος του Συμβουλίου Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής. Δεν είναι μόνο αγαπητός στον εγχώριο επιχειρηματικό κόσμο, αλλά τιμήθηκε επισήμως από τη Γαλλία και το Βέλγιο. Το βιβλίο «Θα γίνει της… ΔΕΗΣ» προλογίζει ο Αντώνης Παπαγιαννίδης, ενώ το επίμετρο υπογράφει ο Παναγής Βουρλούμης. 

www.liberal.gr