Την ώρα που ακούγονται διάφορα σενάρια σε σχέση με το μέλλον των λιγνιτικών μονάδων παραμένει κεντρικό ερώτημα ποιες εναλλακτικές μορφές ενέργειας θα αντικαταστήσουν το λιγνίτη. Εξίσου, όμως, σημαντικός παράγοντας είναι εκείνος της απώλειας χιλιάδων θέσεων εργασίας. Το κλείσιμο των λιγνιτκών μονάδων μπορεί να οδηγήσει στο δρόμο 5.000 εργαζόμενους στην περιοχή της Δυτ. Μακεδονίας, που απασχολούνται στα ορυχεία της ΔΕΗ και στους λιγνιτικούς
σταθμούς.
Όπως έχει ανακοινωθεί από την κυβέρνηση μέχρι το 2028 θα πρέπει να κλείσουν όλες οι μονάδες. Ωστόσο, πρόσφτατα διέρρευσε ότι εξετάζεται ακόμα και το σενάριο το 2023 να κλείσουν όλες οι μονάδες πλην της σύγχρονης μονάδας του Αγίου Δημητρίου και της Πτολεμαίδας 5 που κατασκευάζεται, η οποία θα συνεχίσει να λειτουργεί μέχρι το 2028. Επιπλέον, για την ίδια μονάδα ακούγεται ότι δεν θα περιλαμβάνεται σε αυτές που θα κλείσουν το 2028 με την προϋπόθεση ότι θα εφαρμοστεί μια τεχνολογία δέσμευσης του διοξειδίου του άνθρακα. Βέβαια, προκύπτουν μια σειρά από ερωτήματα όπως το ζήτημα με τις τηλεθερμάνσεις των πόλεων Κοζάνης, Πτολεμαΐδας και Αμύνταιου όπου εάν κλείσουν οι λιγνιτικές μονάδες θα μείνουν στον αέρα. Ως γνωστόν για την επόμενη χρόνια διασφαλίστηκε η λειτουργία της μονάδας 3,4 του ΑΗΣ Καρδιάς για την Πτολεμαΐδα. Παράλληλα, ερώτημα δημιουργείται σε σχέση με τον παράγοντα της εργασίας. Η περιοχή έχει αντιμετωπίσει στο παρελθόν ανάλογο πρόβλημα με το κλείσιμο της λιπασματοβιομηχανίας ΑΕΒΑΛ, και την απώλεια 1000 θέσεων εργασίας. Τότε πολύς κόσμος απορροφήθηκε από τη ΔΕΗ. Τώρα ακούστηκε ως πληροφορία η εγκατάσταση εργοστασίου της αυτοκινητοβιομηχανίας Volkswagen στην περιοχή της Πτολεμαΐδας. Κανείς δεν γνωρίζει βέβαια εάν ευσταθεί η πληροφορία ωστόσο πρέπει να επισημανθεί η παρατήρηση του διευθυντή προγραμμάτων της Αναπτυξιακής Δυτικής Μακεδονίας κ. Τάσου Σιδηρόπουλου, ο οποίος μιλώντας στο Energia. gr τόνισε πως «η  ενεργειακή μετάβαση θέλει χρόνο».
Στην περιοχή από το 2012 η Αναπτυξιακή Δυτικής Μακεδονίας έχει ξεκινήσει μια διαδικασία εκτιμήσεων της μετάβασης με ορίζοντα μεγαλύτερο του 2028 , όμως οι εξαγγελίες ομολογουμένως προκάλεσαν τον αιφνιδιασμό. Το 2012 ξεκίνησε από το παράρτημα του τεχνικού επιμελητηρίου στη δυτ. Μακεδονία μια εκτίμηση των επιπτώσεων από μια μετάβαση σε έναν καθεστώς χαμηλής λιγνιτικής δραστηριότητας. Ακολούθησε το 2015 η ολοκλήρωση ενός επιχειρησιακού σχεδίου από την ΑΝΚΟ, το οποίο μιλούσε με μεγαλύτερη ανάλυση για τις εναλλακτικές που υπάρχουν στην περιφέρεια λαμβάνοντας υπόψη άλλους τομές που πιθανόν θα μπορούσαν να υποκαταστήσουν την λιγνιτική παραγωγή. Απο κει και πέρα σύμφωνα με τον κ. Σιδηρόπουλο ξεκίνησε μια εξωστρέφεια του ζητήματος με επαφές με την Κομισιόν, η οποία τους ενημέρωσε για την πρωτοβουλία “Coal Regions in Transition Platform” στην οποία εμπλέκονται πλέον 41 περιφέρειες της Ε.Ε, των οποίων οι οικονομίες είναι συνδεδεμένες με τον λιγνίτη και θα θιγούν από την διαδικασία απολιγνιτοποίησης. Να σημειωθεί πως εκτός από την Αναπτυξιακή Δυτικής Μακεδονίας στις επαφές στην Κομισιόν συμμετείχε το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας καθώς και αντιπροσωπεία των ενεργειακών δήμων.
Καρπός των επαφών αναφέρει ο διευθυντής προγραμμάτων της ΑΝΚΟ ήταν η συμμετοχή της Δυτικής Μακεδονίας ως «πιλοτική περιοχή» στην πρωτοβουλία για τη στήριξη των ανθρακοφόρων περιοχών. Δηλαδή με άλλα λόγια θα είχαν τη τεχνική στήριξη για αυτή την πρωτοβουλία. Στο πλαίσιο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέγραψε μια σύμβαση με το ερευνητικό σκέλος της Παγκόσμιας Τράπεζας και σήμερα αποτελεί τον τεχνικό σύμβουλο για τη διαμόρφωση του οδικού χάρτη για την ενεργειακή μετάβαση στην περιοχή.
«Εμείς περιμένουμε ένα οδικό χάρτη που πρέπει να περιλαμβάνει το σύστημα διακυβέρνησης της μετάβασης, ποιοι θα εμπλέκονται, τον τρόπο  διαχείρισης του εργατικού δυναμικού και τέλος την ύπαρξη ενός χωροταξικού σχεδιασμού των παρεμβάσεων μέσα στα ορυχεία», τονίζει ο κ. Σιδηρόπουλος και προσθέτει πως «επιστέγασμα αυτής της προσπάθειας που έχει ξεκινήσει είναι η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ίδρυση ενός ταμείου στήριξης το οποίο για αρχή θα διαθέσει 4,8 δισ. ευρώ».
 Ο οδικός χάρτης μετά από επαφές που έχει κάνει η ΔΕΗ με την τοπικούς φορείς θα εκπονηθεί μέχρι το φθινόπωρο του 2020.Επίσης, με ενδιαφέρον αναμένεται το master plan της κυβέρνησης για την περιοχή. Ο κ. Σιδηρόπουλος αναφέρει πως «στον περιφερειακό σχεδιασμό του 2021-2027 έχει μπει η διάσταση της μετα-λιγνιτικής περιόδου οπότε όλο το επιχειρησιακό σχέδιο της περιφέρειας θα διέπεται από αυτή την διάσταση». Επίσης, σημείωσε πως είναι στη φάση της διαβούλευσης στην  περιφέρεια δυτικής Μακεδονίας ο ορισμός της  χωρικής επέμβασης   για τις περιοχές που θα επηρεαστούν από την ενεργειακή μετάβαση, με χωριστό προϋπολογισμό. Οπότε, καταλήγει ότι υπάρχουν στοχευμένες διαδικασίες.
Σε κάθε περίπτωση ο χρόνος πιέζει λόγω του ασφυκτικού χρονοδιαγράμματος και θα πρέπει η κυβέρνηση να επεξεργαστεί ένα σχέδιο που θα δώσει ώθηση στην περιοχή. Κλειδί είναι και η υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, που αποτελεί  τον οδικό χάρτη για την ενέργεια που θα παράγει η χώρα τα επόμενα χρόνια.
energia.gr