Συνέντευξη Σταθάκη στο energypress: Σχήματα από Ελλάδα, Ευρώπη και τρίτες χώρες θα δώσουν το παρών για τις λιγνιτικές μονάδες

Θοδωρής Παναγούλης

Την εικόνα ότι, παρά τα όσα λέγονται, το market test για την πώληση μονάδων και ορυχείων της ΔΕΗ θα προσελκύσει εγχώρια και ξένα επιχειρηματικά σχήματα τα οποία μάλιστα ήδη διαμορφώνονται, μεταφέρει, μιλώντας στο energypress,

ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργος Σταθάκης.

Ο κ. Σταθάκης υπεραμύνεται της επιλογής να παραμείνουν υπό δημόσιο έλεγχο τα υδατικά αποθέματα, επιβεβαιώνοντας παράλληλα ότι το project Μελίτη τελεί «υπό καθεστώς μελέτης παραχώρησης».

Δηλώνει ότι είναι εναντίον των άκρατων ιδιωτικοποιήσεων στον τομέα της ενέργειας, αποκαλύπτει ωστόσο ότι καταρτίζονται μελέτες στρατηγικού και αναπτυξιακού χαρακτήρα για τον βέλτιστο τρόπο, αλλά και για τον κατάλληλο χρόνο, αξιοποίησης της ΔΕΗ, της ΔΕΠΑ και των ΕΛΠΕ.

Σε ότι αφορά την ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών, τα έργα θα προχωρήσουν με γνώμονα την οικονομική βιωσιμότητα των διασυνδέσεων. Όπου κριθεί ότι δεν είναι βιώσιμη η διασύνδεση θα επιλεγούν άλλες λύσεις, όπως, για παράδειγμα, υβριδικά συστήματα.

Ο Υπουργός Ενέργειας αναφέρεται επίσης στην Κινεζική παρουσία στον ελληνικό ενεργειακό χώρο, στον οδικό χάρτη μεταρρυθμίσεων στον τομέα του αερίου,  στον Εθνικό Ενεργειακό Σχεδιασμό που θα υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως τα τέλη του έτους, στο μεγάλο project που ετοιμάζει ο ΔΕΔΔΗΕ για τα «Έξυπνα Δίκτυα», αλλά και στην προσπάθεια να καταστεί η χώρα ενεργειακός κόμβος στη Νοτιοανατολική Ευρώπη «αναπτύσσοντας σχέσεις με όλες τις εν δυνάμει πηγές εφοδιασμού ενέργειας».

Ο κ. Σταθάκης, τέλος, αποδίδει σωρεία παραλείψεων, λαθών και ανύπαρκτο σχεδιασμό στις προηγούμενες κυβερνήσεις, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί «ένα καταστροφικό ενεργειακό τοπίο».

Ολόκληρη η συνέντευξη του Υπουργού ΠΕΝ στο energypress έχει ως εξής:

Οι ευρωπαϊκές ηλεκτρικές εταιρείες δεν δείχνουν, σε πρώτη τουλάχιστον φάση, κάποια θέρμη στη διεκδίκηση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ. Αν πράγματι δεν είναι επιτυχές το market test ποια είναι τα επόμενα βήματα;

«Τα ίδια άκουγαμε και για τον ΑΔΜΗΕ, ότι δεν θα πετύχει το σχήμα, δεν θα προχωρήσει ο ιδιοκτησιακός διαχωρισμός και άλλα πολλά παρόμοια. Και τελικά ολοκληρώθηκε και λειτουργεί με τον καλύτερο τρόπο. Συνεπώς, θα έλεγα ότι προτρέχετε και για την αποτυχία του market test προτού ακόμη γίνει. Εμείς έχουμε άλλη εικόνα και φυσικά σχεδιασμό. Θα καταλήξουμε πρώτα σε ένα μείγμα μονάδων και ορυχείων, το οποίο θα βγει στην αγορά και θα επιτρέψει να οριστικοποιηθούν τα επιχειρηματικά σχήματα, τα οποία ήδη διαμορφώνονται. Και προέρχονται και από την Ευρώπη και από την Ελλάδα, αλλά και από τρίτες χώρες. Ας κάνουμε, λοιπόν, λίγη υπομονή ως τότε».

Το θέμα της πώλησης πιο αναλογικών πακέτων μονάδων της ΔΕΗ που να περιλαμβάνουν ίσως και κάποιο υδροηλεκτρικό γιατί θεωρείται ταμπού; Γιατί μια μικρότερη ΔΕΗ πρέπει να είναι μικρότερη μόνον όσον αφορά τους λιγνίτες και τους πελάτες και όχι όσον αφορά τα υδροηλεκτρικά;

«Το 1/3 της κατανάλωσης αφορά την ελληνική βιομηχανία, με τη ΔΕΗ να πουλά κάτω από το κόστος της. Επιπλέον, φέρει και το βάρος των κοινωνικών τιμολογίων. Έχει δηλαδή η ΔΕΗ ένα ειδικό βάρος στον ενεργειακό τομέα, εθνικού χαρακτήρα, θα έλεγα. Άρα,  για μας είναι στρατηγική επιλογή να παραμείνει ως Επιχείρηση δημοσίου συμφέροντος, σε αντίθεση με τη Ν.Δ. η οποία επιδιώκει την πλήρη ιδιωτικοποίηση της. Ταυτόχρονα, όμως, και τα υδατικά αποθέματα να τελούν υπό δημόσιο έλεγχο».

Μετά τα τελευταία δεδομένα και κυρίως μετά  τους όρους που έχουν τεθεί κατά την πιστοποίηση του ΑΔΜΗΕ, το «project Μελίτη» της ΔΕΗ σε συνεργασία με την Κινεζική CMEC έχει βάση;  μπορεί να προχωρήσει;

«Όλες οι λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ και τα ορυχεία τελούν υπό καθεστώς μελέτης παραχώρησης. Συμπεριλαμβανομένου του project  Μελίτη. Επομένως, όταν ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, θα δούμε πώς θα προχωρήσει η Μελίτη».

Τώρα που βλέπετε τα πράγματα από τη θέση του υπουργού: έπρεπε η ΔΕΗ, προκειμένου να αποφύγει τα χειρότερα, να έχει προσαρμοστεί νωρίτερα στα όσα επιβάλλουν, εδώ και χρόνια, οι κατευθύνσεις που έχουν χαραχθεί στις Βρυξέλλες; Ποιοι έχουν ευθύνη για τη μη προσαρμογή; Οι πολιτικές ηγεσίες; Οι διοικήσεις; Οι εργαζόμενοι;

«Είναι γεγονός ότι όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις δημιούργησαν ένα καταστροφικό ενεργειακό τοπίο, το οποίο καλούμαστε να διορθώσουμε, κάτω από αντίξοες συνθήκες. Υπήρξε σωρεία παραλείψεων, λάθη χειρισμών, ανεδαφικές προσδοκίες, ανύπαρκτος σχεδιασμός και αδυναμία εκτίμησης για το μέλλον που ερχόταν με μεγάλες ταχύτητες. Να θυμηθούμε την  πρώτη απόπειρα απελευθέρωσης της λιανικής αγοράς ηλεκτρισμού, που έγινε με πλημμελή τρόπο, καταλήγοντας σε ένα υπερμέγεθες σκάνδαλο. Να θυμηθούμε την προβληματική εισαγωγή των ΑΠΕ στη χώρα μας. Τις μεγάλες ατέλειες στο ρυθμιστικό πλαίσιο. Βρεθήκαμε μπροστά σε τετελεσμένα και αυτά προσπαθούμε να διαχειριστούμε και βήμα-βήμα να αποκαταστήσουμε θεσμικά και ουσιαστικά τον ενεργειακό τομέα».

Ενεργειακές αποκρατικοποιήσεις: Πώς σκέφτεται η κυβέρνηση να ξεφύγει από το πρέσιγκ για την πώληση του 17% της ΔΕΗ; Με ποιο τρόπο βλέπετε να προχωρά η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ; Μέσω χρηματιστηρίου; Για τα ΕΛΠΕ ποιες είναι οι προθέσεις σας;

«Θα το επαναλάβω. Οι άκρατες ιδιωτικοποιήσεις δεν είναι στη φιλοσοφία μου. Σε αυτές πιστεύει η Ν.Δ. Εξάλλου, σε καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν προχώρησαν άκρατες ιδιωτικοποιήσεις στον τομέα της ενέργειας. Αντίθετα, διατηρήθηκε μια διακριτική παρουσία του δημοσίου σε ευαίσθητους τομείς, με άνοιγμα των αγορών ενέργειας προκειμένου να υπάρξουν τεχνολογικές καινοτομίες, επενδύσεις και φθηνότερες τιμές. Ακολουθούμε, λοιπόν, αυτές τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές. Έχοντας την πεποίθηση ότι το δημόσιο συμφέρον μπορεί να ισορροπεί με επιλεκτικές ιδιωτικοποιήσεις, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, ωστόσο, που λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες και τις προοπτικές της χώρας. Υπό το πρίσμα αυτό αντιμετωπίζουμε και τις συγκεκριμένες εταιρίες που αναφέρετε. Ήδη, καταρτίζονται μελέτες στρατηγικού και αναπτυξιακού χαρακτήρα, ώστε να καταλήξουμε όχι μόνον στον βέλτιστο τρόπο αξιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου, αλλά και στο χρόνο που ενδείκνυται να υλοποιήσουμε αυτήν την αξιοποίηση».

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε μια διαδικασία αναζήτησης τρόπων για να τεθούν «τεχνικά εμπόδια» για τη συμμετοχή Κινεζικών εταιρειών σε στρατηγικούς τομείς των ευρωπαϊκών οικονομιών. Αντίθετα στη χώρα μας -ίσως επειδή δεν έρχονται πρόθυμα οι ευρωπαίοι - ποντάρουμε στην έλευση των Κινέζων. Πως θα ξεπεράσετε αυτή την αντίφαση;

«Καταρχήν, δεν βλέπουμε καμία αντίφαση. Διότι ευρωπαϊκές εταιρίες  είναι παρούσες ήδη στον εγχώριο ενεργειακό τομέα, είτε μιλάμε για το φυσικό αέριο, είτε για τον ηλεκτρισμό, είτε για τους υδρογονάνθρακες. Με πιο πρόσφατα παραδείγματα της γαλλικής Total, της ισπανικής Repsol, συν την αμερικανική ExxonMobil. Άρα, όταν διαμορφώνονται οι κατάλληλες συνθήκες έχουμε ενδιαφέρον και από την Ευρώπη. Ταυτόχρονα, είμαστε ανοιχτοί σε κινεζικές επενδύσεις, που είναι παρούσες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Κρίνοντας από τη δική μας εμπειρία μπορούμε να πούμε ότι είναι επιπρόσθετες οι επενδύσεις από την Κίνα. Γιατί αφενός μεν γίνονται με θεσμικό τρόπο και αφετέρου λαμβάνουμε πάντα υπόψη τους ευρωπαϊκούς κανόνες».

Έχετε δεσμευθεί για τη διατύπωση ενός οδικού χάρτη συνολικής μεταρρύθμισης της αγοράς αερίου. Τι θα περιλαμβάνει αυτός ο οδικός χάρτης; Μπορεί η ΔΕΠΑ να συνεχίσει να συμμετέχει παντού; Θα φύγει από την προμήθεια; Ποιος θα είναι ο ρόλος της την επόμενη μέρα;

«Ο οδικός χάρτης βρίσκεται υπό κατάρτιση σε αυτή τη φάση και θα υποβληθεί στην Κομισιόν, με βάση τα χρονοδιαγράμματα που προβλέπονται. Εργαζόμαστε για να βρεθούν οι πρέπουσες λύσεις και σε αυτόν τον τομέα».

Για την εκπόνηση εθνικού στρατηγικού σχεδίου για τη ενέργεια δεν έχει καν οριστεί η διαδικασία. Πώς θα προχωρήσετε σε αυτό το θέμα; Ποια είναι η δική σας άποψη για το ρόλο που πρέπει να έχει στον ενεργειακό σχεδιασμό των επόμενων χρόνων στη χώρα μας ο λιγνίτης, το φυσικό αέριο, οι ΑΠΕ;

«Ο Εθνικός Ενεργειακός Σχεδιασμός θα υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως τα τέλη του έτους και θα περιλαμβάνει τον τρόπο επίτευξης των στόχων μας για το 2030, με βάση τη Συμφωνία του Παρισιού, καθώς και τις δρομολογούμενες μεταρρυθμίσεις στις αγορές ενέργειας. Ήδη, καταρτίζεται από Ειδική Επιτροπή, που έχει συσταθεί για το σκοπό αυτό, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Η γενική κατεύθυνση είναι δεδομένη. Μέχρι το έτος αναφοράς προβλέπεται να υπάρξει μεγάλη ανάπτυξη των ΑΠΕ και του φυσικού αερίου, διατηρώντας παράλληλα τη χρήση του λιγνίτη, ως εθνικού καυσίμου, στο μέγιστο δυνατό βαθμό που επιτρέπουν οι περιβαλλοντικοί στόχοι που έχουμε συμφωνήσει ενόψει του 2030».

Μετά τις διασυνδέσεις Κυκλάδων και Κρήτης, βλέπετε απαραίτητο και εφικτό να υλοποιηθούν σχέδια διασύνδεσης των νησιών του Βόρειου Αιγαίου και των Δωδεκανήσων;

«Το έργο της διασύνδεσης των νησιών με το ηπειρωτικό σύστημα έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς θα επιτρέψει τη δραστική μείωση των χρεώσεων για Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας στους λογαριασμούς των καταναλωτών όλης της χώρας, θα διασφαλίσει την ομαλή ηλεκτροδότηση των νησιών και θα περιορίσει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της παραγωγής ρεύματος. Εξετάζουμε όλα τα πιθανά ενδεχόμενα, με δεδομένο ότι η εσωτερική διασύνδεση των νησιών θα προχωρήσει. Επιπλέον, από κοινού με την Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της Κομισιόν έχουμε αναλάβει μια μεγάλη πρωτοβουλία, για την υιοθέτηση στα νησιά ενός νέου ενεργειακού μοντέλου, που περιλαμβάνει την ολοκλήρωση των διασυνδετηρίων αγωγών και την εγκατάσταση αυτόνομων συστημάτων φιλικών προς το περιβάλλον. Τον Σεπτέμβριο, μάλιστα, θα πραγματοποιηθεί στα Χανιά Φόρουμ της Πρωτοβουλίας για τα Ενεργειακά Νησιά, για την οποία υπογράφηκε σχετική διακήρυξη από όλους τους Υπουργούς Ενέργειας της Ε.Ε. το Μάιο, στη Μάλτα. Σε αυτήν την κατεύθυνση πιστεύουμε ότι θα συμβάλει και το νομοσχέδιο για τις ενεργειακές κοινότητες, που κατατίθεται άμεσα στη Βουλή, μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης και θα δώσει την ευκαιρία σε πολίτες και τοπικούς φορείς των νησιών να εμπλακούν σε ενεργειακά εγχειρήματα. Σε κάθε περίπτωση, η διασύνδεση της νησιωτικής χώρας, που συνιστά μία από τις προκλήσεις της επέκτασης του εθνικού Συστήματος Μεταφοράς, θα προχωρήσει με γνώμονα την οικονομική βιωσιμότητα των διασυνδέσεων. Όπου κριθεί ότι δεν συντρέχει ο λόγος αυτός, τότε θα επιλεγούν άλλες λύσεις, όπως, για παράδειγμα, υβριδικά συστήματα».

Σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και στην Ευρώπη εξελίσσεται μια επανάσταση σύνδεσης της ενέργειας με τις τηλεπικοινωνίες και την ψηφιακή τεχνολογία. Είμαστε καταδικασμένοι απλώς να παρακολουθούμε; Έχετε κάποιο σχέδιο για να μπει και η χώρα μας, ερευνητικά και επιχειρηματικά στο smart future;

«Ο τομέας της ενέργειας διέρχεται στάδιο μετασχηματισμού, σε εθνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, σε συνάρτηση με τα ζητήματα που θίγετε. Ήδη έχουμε κάνει βήματα και θα ακολουθήσουν κι άλλα. Το virtual net metering, στο πλαίσιο προώθησης και ενίσχυσης της αυτοπαραγωγής από ΑΠΕ, και οι Έξυπνοι Μετρητές, είναι μερικά από αυτά. Το virtual net metering θα επεκταθεί και σε άλλες τεχνολογίες, όπως για παράδειγμα, η βιομάζα. Το μεγάλο, όμως, project είναι αυτό που ετοιμάζει ο ΔΕΔΔΗΕ για τα «Έξυπνα Δίκτυα». Ήδη γίνονται ειδικές μελέτες και σε δύο μήνες θα είμαστε έτοιμοι να εξαγγείλουμε τη στρατηγική μας και γι αυτά. Ο στόχος μας είναι να δώσουμε έμφαση στην καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες ώστε ο ενεργειακός τομέας να συμβάλει στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας».

Σχετικά με τα μεγάλα ενεργειακά  project διαμεταφοράς και το ρόλο της χώρας μας, πρόσφατα είπε κάποιος ότι «μετά την εποχή Λαφαζάνη ενεργειακά “ανήκομεν οριστικά εις την Δύσιν”». Πώς το σχολιάζετε;

«Ο ενεργειακός τομέας στην Ε.Ε. έχει ισχυρούς κανόνες λειτουργίας, με σαφείς στρατηγικές επιλογές, τις οποίες ακολουθούμε ως χώρα. Αυτά όμως δημιουργούν ταυτόχρονα νέες ευκαιρίες και προκλήσεις για την Ελλάδα: να μετατραπεί σε έναν μεγάλο ενεργειακό κόμβο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, αξιοποιώντας τη γεωστρατηγική θέση της και παρέχοντας διαφοροποίηση πηγών εφοδιασμού για την Ευρώπη. Εμείς αξιοποιούμε αυτές τις προοπτικές αναπτύσσοντας σχέσεις με όλες τις εν δυνάμει πηγές εφοδιασμού ενέργειας. Η συνεργασία αυτή περιλαμβάνει τα μεγάλα ενεργειακά project σε εξέλιξη, όπως είναι, ο TAP, ο EastMed, ο IGB, ο Eurasia Interconnector και πολλά άλλα».