Βίαια και ανεξέλεγκτα οι αλλαγές στην ενέργεια το 2016

Μπορεί η χρονιά που μας αποχαιρετά σε λίγες ώρες να χαρακτηρίσθηκε από καταιγιστικές πολιτικές εξελίξεις, ωστόσο στον τομέα της ενέργειας η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική.

Στασιμότητα, αβεβαιότητα, ρευστότητα και αστάθεια καταγράφεται για όλα τα κρίσιμα ζητήματα της εγχώριας ενεργειακής αγοράς, τα οποία μετατίθενται ως δύσκολα προβλήματα πια για τον επόμενο χρόνο. Η αίσθηση που διαμορφώνεται σε παράγοντες της αγοράς είναι ότι το 2016 θα είναι μια χρονιά κατά την οποία οι ζητούμενες αλλαγές στο εσωτερικό μέτωπο της ενέργειας, ώστε να συγκλίνει με τις μεγάλες ευρωπαϊκές αλλαγές και την ενεργειακή ένωση, θα γίνουν με βίαιο έως ανεξέλεγκτο τρόπο. Ο βασικός λόγος πάνω στον οποίο στηρίζεται αυτή η άποψη είναι ότι πλέον δεν θα υπάρχουν χρονοδιαγράμματα από την πλευρά των δανειστών, αλλά η μόνιμη απειλή «δεν παίρνετε ούτε ένα ευρώ, αν δεν κάνετε τις απαιτούμενες αλλαγές».

Μονόδρομος πλέον οι μεταρρυθμίσεις

Η στάση αναμονής για την περιβόητη αναδιοργάνωση της ενεργειακής αγοράς δεν είναι καινούρια αίσθηση για τους παίκτες που δραστηριοποιούνται σε αυτήν. Έως τώρα, αυτό που καταγράφεται είναι η λογική της εκάστοτε αρμόδιας πολιτικής ηγεσίας «ας κάνουμε κάτι, να δούμε πώς θα πάει και βλέπουμε». Αποτέλεσμα: η ελληνική ενεργειακή αγορά να παραμένει νησί αποκομμένο από το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, με όλα τα συνεπαγόμενα προβλήματα. Από τη μία το περίφημο πολιτικό κόστος, που λειτουργεί ως τροχοπέδη για οποιαδήποτε ρύθμιση και από την άλλη, η ατολμία για να μην διαταραχθεί μια εμπεδωμένη, πλέον, φιλοσοφία προστατευτισμού από όλους και για όλα έχουν οδηγήσει τα πράγματα σε ένα σημείο που για να συμβούν αλλαγές θα ισοδυναμούν με τεκτονικό σεισμό. Όμως, τώρα η περιρρέουσα κατάσταση δεν είναι καθόλου ίδια, όπως παλαιότερα. Οι σχέσεις με τους δανειστές έχουν περάσει πλέον σε άλλο επίπεδο, δεν υφίσταται καμία δυνατότητα ευελιξίας και οι μεταρρυθμίσεις, είτε μας αρέσουν, είτε όχι, είναι μονόδρομος. Το ερώτημα που διατυπώνεται είναι ποιος θα θελήσει να αναλάβει την πολιτική ευθύνη να διαχειριστεί τις επερχόμενες αλλαγές:

--- ΑΔΜΗΕ

Το κυριότερο ανοικτό ζήτημα το οποίο κληρονομεί στο 2016 η χρονιά που εκπνέει είναι η μετεξέλιξη του ΑΔΜΗΕ (Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας). Δεν είναι σαφές ακόμη εάν πράγματι υπήρξε συμφωνία με τους δανειστές (η διαφορά απόψεων μεταξύ του υπουργού Οικονομικών, Ευκλείδη Τσακαλώτου, και του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πάνου Σκουρλέτη, είναι ενδεικτική). Ακόμη κι αν γίνει δεκτή η ελληνική πρόταση για τον έλεγχο από το Δημόσιο της νέας εταιρείας που θα προκύψει από τον ΑΔΜΗΕ, γρίφος παραμένει η αποζημίωση της ΔΕΗ. Η τελευταία επιθυμεί να βάλει στα ταμεία της άμεσα τα χρήματα για τα πάγια που θα εκχωρήσει, αλλά ο τρόπος που ανακοινώθηκε κάθε άλλο παρά εξασφαλίζει μια τέτοια προοπτική. Συν τοις άλλοις, το Δημόσιο, ως μέτοχος, με τα πενιχρά οικονομικά του, πώς θα καταφέρει να υποστηρίξει το μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα του νέου ΑΔΜΗΕ; Γιατί δεν αρκεί η κερδοφορία της νέας εταιρείας γι' αυτό το εύρος των επενδύσεων. Τι μπορεί να συμβεί λοιπόν, όπως εκτιμούν παράγοντες της αγοράς; Ή να γίνουν συμπράξεις με ιδιώτες ή το Δημόσιο να αναγκαστεί να πουλήσει μέρος του μετοχικού του μεριδίου μελλοντικά. Σε κάθε περίπτωση, όλα αυτά είναι ανοικτά και αναμένουν παρεμβάσεις, αλλά και αποσαφηνίσεις, στον καινούριο χρόνο.

--- Δημοπρασίες μέσω του ΝΟΜΕ

Το δεύτερο, επίσης, κορυφαίο ζήτημα είναι οι δημοπρασίες ενέργειας, μέσω του NOME. Οι φωνές που υποστηρίζουν ότι το NOME είναι καταδικασμένο να αποτύχει πληθαίνουν τον τελευταίο καιρό. Κατά μία άποψη, εάν η ΔΕΗ «κλειδώσει» τις συμβάσεις προμήθειας με τους μεγάλους βιομηχανικούς πελάτες της, δεν θα έχει κανένα νόημα πλέον το NOME, καθώς θα μειωθεί εκ των πραγμάτων η αξία του. Όμως, μια αποτυχία του NOME υποκρύπτει την αναβίωση της «μικρής ΔΕΗ». Και μπορεί να μην περιλαμβάνεται ως μνημονιακή υποχρέωση (στο τρίτο μνημόνιο), ωστόσο, ο ίδιος ο κ. Σκουρλέτης παραδέχθηκε ότι η «μικρή ΔΕΗ» δεν έχει φύγει από το μυαλό των δανειστών. Ποιος θα δώσει λύση γι' αυτό το ζήτημα;

--- Αποδεικτικά Διαθεσιμότητας Ισχύος

Ένα άλλο θέμα που απασχολεί άμεσα τους ανεξάρτητους παραγωγούς είναι τα ΑΔΙ. Για το 2015 δεν εισέπραξαν τίποτε, μετά το βέτο της Κομισιόν για την αναδρομικότητα του μέτρου. Η μεταβατική ρύθμιση που ετοιμάζεται, ως «πλατφόρμα» για το target model, δεν έχει συμφωνηθεί ακόμη. Ούτε έχει ανοίξει ακόμη ο διάλογος για το τελευταίο. Τα θέματα αυτά εκλαμβάνονται ως κρίσιμα όχι μόνον από τους εγχώριους ανεξάρτητους παραγωγούς, αλλά και από ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας, που τα συναρτούν άμεσα με την παρουσία τους εδώ.

--- Άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού

Το άνοιγμα της λιανικής αγοράς ηλεκτρισμού και η υποχρεωτική μείωση του ποσοστού της ΔΕΗ είναι, επίσης, ένα ζήτημα ανοικτό. Υπάρχουν προμηθευτές (και υπό εκκόλαψη) που ποντάρουν στο NOME για την επέκταση τους στον τομέα αυτό. Με το υφιστάμενο καθεστώς θεωρείται ότι θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανοίξει αποφασιστικά το λιανεμπόριο του ηλεκτρισμού, συνεπώς, να καλυφθούν οι εκπορευόμενες οδηγίες από την Κομισιόν για μείωση των ποσοστών της ΔΕΗ.

--- ΑΠΕ

Το νέο μοντέλο στήριξης των ΑΠΕ είναι το επόμενο θέμα που μετατέθηκε για το 2016. Οι εκπρόσωποι του κλάδου κάθονται κυριολεκτικά «στα κάρβουνα» για το πώς θα διαμορφωθεί αυτό, χωρίς να κρύβουν τις πολεμικές διαθέσεις τους.

--- Αγωγοί IGB και TAP

Οι αγωγοί, IGB και TAP, αναμένεται, σύμφωνα με τους σχεδιασμούς, να ξεκινήσουν να κατασκευάζονται μέσα στο επόμενο έτος, αν και δεν έχουν ρυθμισθεί ακόμη όλα τα ζητήματα που τους αφορούν. Για παράδειγμα, ο IGB «κρέμεται» από το αποτέλεσμα του market test και συμπαρασύρει και άλλα έργα, όπως το πλωτό τέρμιναλ LNG στην Αλεξανδρούπολη. Για το τελευταίο εκκρεμεί η συμφωνία με τη ΔΕΠΑ (Δημόσια Επιχείρηση Αερίου), η οποία φέρεται να ενδιαφέρεται να συμμετάσχει στην Gastrade, όπως και η οριστική απόφαση της αμερικανικής Cheniere για το ίδιο θέμα. Και βέβαια, η κατασκευή του τέρμιναλ έχει ενδιαφέρον να καταδειχθεί πώς και εάν επηρεάσει τη λειτουργία της Ρεβυθούσας.

--- Πώληση του ΔΕΣΦΑ

Το τελευταίο, αλλά όχι έσχατο θέμα αφορά στο ΔΕΣΦΑ (Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου) και τη διασπορά του 66% που ήθελε να αγοράσει αρχικά η Socar. Οι διαδικασίες αναμένεται να δείξουν «λευκό καπνό» μέσα στο Φεβρουάριο. Το τι συνέπειες θα έχει αυτό στα δίκτυα φυσικού αερίου, αλλά και στην ίδια την αγορά μένει να αποδειχθεί.

Της Αθηνάς Καλαϊτζόγλου