Επενδύσεις για σύνδεση ηλεκτρικών δικτύων των χωρών της Ε.Ε.

Η Κομισιόν σχεδιάζει να δώσει στους καταναλωτές «τιμές που να σηματοδοτούν την ευελιξία στην κατανάλωση», όπως αναφέρει το σχέδιο. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα συμβόλαια στη λιανική θα διαφοροποιούν τις τιμές για τις ώρες αιχμής και τις ώρες μη αιχμής

Στον πλήρη ανασχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρισμού προχωρεί η Ε.Ε. Οι κανόνες αναδιαμορφώνονται προκειμένου να ανταποκριθούν στους νέους στόχους που θέτει η Επιτροπή για τα επόμενα χρόνια ως το 2030, με πρωταγωνιστές τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και τους καταναλωτές. Οι αλλαγές εντάσσονται στο σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ενεργειακή Ένωση, τα βασικά βήματα για τη δημιουργία της οποίας παρουσίασε στις 15 Ιουλίου η Κομισιόν.

Τη δεκαετία του ΄90 το στοίχημα για την αγορά ηλεκτρισμού ήταν η ενοποίηση. Σήμερα οι προτεραιότητες είναι η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και η διασφάλιση της επάρκειας ηλεκτρικής ενέργειας.

Προς την κατεύθυνση αυτή αλλάζουν σταδιακά οι μηχανισμοί στη χονδρική αγορά. Το κέντρο βάρους μετατοπίζεται από την προ-ημερήσια αγορά στις ενδο-ημερήσιες συναλλαγές και σε υπηρεσίες όπως η εξισορρόπηση.

Η οδηγία του 2009 για τις ΑΠΕ προκάλεσε το ανεξέλεγκτο «μπουμ» των ανανεώσιμων και σωρεία σοβαρών... ως υπαρξιακών προβλημάτων στους συμβατικούς ηλεκτροπαραγωγούς και στους διαχειριστές των δικτύων μεταφοράς. Για να αποφύγει τα λάθη του παρελθόντος η Κομισιόν εντάσσει στο παιχνίδι τις διασυνοριακές συναλλαγές ηλεκτρισμού, που σημαίνει τεράστιες επενδύσεις στα έργα διασύνδεσης των δικτύων ηλεκτρισμού μεταξύ των χωρών της Ε.Ε., αλλά και των τρίτων γειτονικών χωρών, όποτε αυτό χρειάζεται.

Το διασυνοριακό εμπόριο, οι ενδο-ημερήσιες συναλλαγές και οι αγορές εξισορρόπησης αναδεικνύονται στα βασικά εργαλεία της νέας χονδρικής αγοράς ηλεκτρισμού, που σταδιακά αποκτά πανευρωπαϊκά χαρακτηριστικά.

Ταυτόχρονα, αναμορφώνεται το σύστημα εμπορίας ρύπων και η διαμόρφωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, συμπεριλαμβανομένων των τιμών για τις ΑΠΕ, περνά σταδιακά στους μηχανισμούς της αγοράς. Εν μέρει αυτό σημαίνει ότι όταν η ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια αυξάνει, αυξάνονται και οι τιμές στη χονδρική. Όμως, αυτό δεν μεταφράζεται κατ' ανάγκη σε αύξηση των τιμών στη λιανική. Οι παίκτες της αγοράς θα μπορούν να χρησιμοποιούν μία ευρεία γκάμα από χρηματοοικονομικά προϊόντα, προκειμένου να προστατεύσουν τους καταναλωτές από τις απότομες μεταβολές τιμών και να μεταφράσουν τις αβεβαιότητες σε προβλεπόμενα έσοδα.

Οι παραδοχές αυτές οδηγούν σε ένα σχεδιασμό της χονδρικής αγοράς που συνδυάζει τη διαμόρφωση της οριακής τιμής συστήματος με κάποιο μηχανισμό, που θα στηρίζει την ανάκτηση του σταθερού κόστους. Τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια βοηθούν στην άμβλυνση του επενδυτικού ρίσκου, ιδιαίτερα όσον αφορά στις ΑΠΕ, αλλά από εδώ και πέρα θα πρέπει να συνάδουν με τους κανόνες του ανταγωνισμού. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν οι «νέες» τιμές, που θα διαμορφώνονται από την αγορά, θα είναι επαρκείς για να ανταμείψουν τις υπάρχουσες επενδύσεις και να προσελκύσουν καινούργιες.

Πόσο χρήσιμα θα είναι τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια όταν ο καταναλωτής θα μπορεί να αγοράζει το φωτοβολταϊκό πάνελ στο Ικέα, αναρωτήθηκε εκπρόσωπος μεγάλης εταιρείας παραγωγής ηλεκτρισμού, στο πλαίσιο της διαβούλευσης για το νέο σχέδιο.

Ο τελικός καταναλωτής γίνεται βασικός παίκτης, αφού θα μπορεί να εγκαθιστά φωτοβολταϊκά πάνελ για αυτοπαραγωγή ηλεκτρισμού. Αυτή η προοπτική επιβάλει, πέρα από πάνελ σε προσιτή τιμή, αλλαγές στα δίκτυα και εγκατάσταση έξυπνων μετρητών. Ακόμα κάνει απαραίτητο τον ανασχεδιασμό των δικτύων μεταφοράς και των διασυνδέσεων, κατά τρόπο που να αμβλύνει τις επιπτώσεις που έχουν στην παραγωγή των ΑΠΕ οι μεταβολές του καιρού, από περιοχή σε περιοχή και από χώρα σε χώρα. Τον επόμενο χρόνο η Κομισιόν θα παρουσιάσει τη στρατηγική της για την επίτευξη του στόχου της διασύνδεσης του 15% των ευρωπαϊκών δικτύων έως το 2030.

New Deal για τους καταναλωτές
Η ενοποίηση της αγοράς πρέπει να επεκταθεί στο επίπεδο του καταναλωτή «προκειμένου να αποκτήσει ενεργή και επωφελή πρόσβαση στην ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά», όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι προτάσεις της Επιτροπής. Οι προτεραιότητες για τη λιανική αγορά είναι: Η ενδυνάμωση του καταναλωτή, τα έξυπνα σπίτια και δίκτυα και η διαχείριση δεδομένων με την ασφάλεια.

Στο πλαίσιο αυτό, η Κομισιόν εξετάζει την πιθανότητα να εισάγει το 2016 νέα νομοθεσία για να επιβάλει ένα μίνιμουμ πακέτο δέκα λειτουργιών με έξυπνους μετρητές, καθώς και την πλήρη πρόσβαση και χρήση των έξυπνων μετρητών από τον καταναλωτή. Επίσης, εξετάζει μέτρα που θα προωθήσουν τη συχνότερη αλλαγή παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας και μεγαλύτερης διαφάνειας στις χρεώσεις των λογαριασμών. Το πακέτο περιλαμβάνει επίσης τη σταδιακή εξάλειψη των ρυθμιζόμενων τιμών, με ειδικές πρόνοιες για την προστασία των κοινωνικά ευάλωτων ομάδων.

Μία νέα μελέτη για την ενεργειακή φτώχεια, που είδε το φως της δημοσιότητας στις 25 Ιουνίου, έδειξε ότι περίπου το 1/3 των χωρών-μελών αναγνωρίζει ρητώς την ενεργειακή φτώχεια. Η μελέτη υποστηρίζει ότι οι πολιτικές για την αντιμετώπιση του φαινομένου πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνουν μέτρα που να σχετίζονται με την εξοικονόμηση ενέργειας και την ενεργειακή αποδοτικότητα. Η Κομισιόν σκοπεύει από φέτος να δημιουργήσει ένα Παρατηρητήριο για την Ενεργειακή Φτώχεια.

Παράλληλα, η Κομισιόν σχεδιάζει να δώσει στους καταναλωτές «τιμές που να σηματοδοτούν την ευελιξία στην κατανάλωση», όπως αναφέρει το σχέδιο. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα συμβόλαια στη λιανική θα διαφοροποιούν τις τιμές για τις ώρες αιχμής και τις ώρες μη αιχμής, ή θα χρησιμοποιούν προσεγγίσεις «δυναμικής τιμολόγησης», συνδεδεμένης, για παράδειγμα, με τις τιμές στη χονδρική αγορά. Η δυναμική τιμολόγηση θα μπορεί να επεκταθεί και στο κόστος δικτύου. Αυτό σημαίνει ότι οι καταναλωτές θα μπορούν να πληρώνουν λιγότερο όταν περιορίζουν την κατανάλωση τις ώρες που το δίκτυο είναι υπερφορτωμένο. Επίσης, οι καταναλωτές θα μπορούν «να πωλούν» την ευελιξία αυτή στις αγορές χονδρικής και εξισορρόπησης.

Τέλος, η ιδιοκατανάλωση, π.χ. από ρεύμα που παράγεται από φωτοβολταϊκά στη στέγη, δεν θα πρέπει να απαγορεύεται από την εφαρμογή μέτρων όπως η υποχρεωτική πώληση στο δίκτυο του παραγόμενου ηλεκτρισμού ή την υπερφορολόγηση του ιδιοπαραγόμενου ρεύματος, π.χ. η περίπτωση της Ισπανίας με τον νέο «φόρο ήλιου», που έχει επιβληθεί στους μικροπαραγωγούς ηλιακής ενέργειας.

Σε διαβούλευση θα τεθεί και ο ρόλος των Διαχειριστών των Δικτύων Διανομής. Οι περισσότερες ΑΠΕ θα συνδεθούν στο Δίκτυο Διανομής. Οι Διαχειριστές δεν θα πρέπει μόνον να αναβαθμίσουν το σύστημα σε ένα έξυπνο δίκτυο, αλλά να το λειτουργούν και να το εξισορροπούν. Για να το επιτύχουν θα χρειαστούν τα κατάλληλα μέσα και εργαλεία. «Οι Διαχειριστές θα πρέπει να παρέχουν υπηρεσίες διευκόλυνσης με ουδέτερο για την αγορά τρόπο, προκειμένου να επιτρέψουν σε τρίτους παίκτες να αναπτύξουν τις υπηρεσίες που προσφέρουν στον καταναλωτή», αναφέρει η Επιτροπή, η οποία ετοιμάζει ευρεία διαβούλευση για το θέμα.

(Ημερησία, 18/7/2015) Μ. Πίου