Το δημόσιο και το ιδιωτικό

Του Στέλιου Ψωμά www.capital.gr
“Μία ιδιωτική ΔΕΗ θα είναι καταστροφή για την οικονομία”, τόνισε ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας Παναγιώτης Λαφαζάνης κατά την επίσκεψή του στον ΑΗΣ Καρδιάς, στην Κοζάνη στις 24/3/2015.

Καταστροφή; Βαριά κουβέντα, η οποία κάπου πρέπει να στηρίζεται. Υποθέτουμε ότι ο κ. υπουργός υπονοεί πως μια “ιδιωτική ΔΕΗ” θα οδηγήσει σε υψηλότερα τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας. Τα τελευταία χρόνια άλλωστε (που έχουμε συμμετοχή ιδιωτών στην ηλεκτροπαραγωγή), τα τιμολόγια πήραν όντως την ανιούσα (όπως και σε όλο τον κόσμο πρέπει να επισημάνουμε). Γιατί όμως έγινε αυτό; Όχι γιατί ο ιδιωτικός χαρακτήρας κάποιων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής συνεπάγεται υψηλότερες τιμές, αλλά γιατί, πολύ απλά, άλλαξε το ενεργειακό μείγμα της χώρας με την προσθήκη μονάδων φυσικού αερίου και ΑΠΕ.

Όταν κάνουμε συγκρίσεις, καλό είναι να συγκρίνουμε ομοειδείς καταστάσεις. Η σύγκριση του ενεργειακού χαρτοφυλακίου της ΔΕΗ, για παράδειγμα, (που περιλαμβάνει όλες σχεδόν τις ενεργειακές τεχνολογίες) με το χαρτοφυλάκιο ιδιωτών που διαθέτουν μόνο μονάδες με καύσιμο φυσικό αέριο, δεν οδηγεί σε ασφαλή συμπεράσματα, αφού εξ ορισμού το φυσικό αέριο είναι ακριβότερο ως καύσιμο από τον λιγνίτη.

Μια σύγκριση που έχει νόημα όμως είναι αν οι σταθμοί φυσικού αερίου της ΔΕΗ είναι φθηνότεροι ή ακριβότεροι από τους αντίστοιχους ιδιωτικούς. Η ΔΕΗ έχει σήμερα σε λειτουργία 2.337 MW σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο φυσικό αέριο, οι δε ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγοί 2.570 MW, τα μεγέθη είναι δηλαδή συγκρίσιμα.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΣΑΗ (Ελληνικός Σύνδεσμος Ανεξαρτήτων Εταιρειών Ηλεκτρικής Ενέργειας, 26/7/2012), το κόστος παραγωγής των σταθμών φυσικού αερίου της ΔΕΗ είναι περίπου 7% υψηλότερο από το αντίστοιχο κόστος των ιδιωτικών μονάδων.

Ας δούμε και το κομμάτι των ΑΠΕ. Στις 11/2/2015, ο κ. Λαφαζάνης δήλωνε πως “η ΔΕΗ Ανανεώσιμες θα αναβαθμιστεί για να παίξει κεντρικό ρόλο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας”. Μακάρι, αλλά κάτι τέτοιο φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο. Σήμερα, η ΔΕΗ Ανανεώσιμες ελέγχει μόλις το 3% της εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ. Το άλλο 97% ανήκει σε ιδιώτες. Με εξαίρεση τα μικρά υδροηλεκτρικά όπου η ΔΕΗ Ανανεώσιμες έχει σημαντικό μερίδιο (31,6%), στις υπόλοιπες ΑΠΕ είτε υπολείπεται σημαντικά των ιδιωτών (μερίδιο 4% στα αιολικά) είτε είναι ανύπαρκτη (μερίδιο 0,03% στα φωτοβολταϊκά και μηδέν στη βιομάζα). Θυμίζουμε ότι, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η ΔΕΗ ήταν πρωτοπόρος διεθνώς στην ανάπτυξη των πρώιμων τότε ΑΠΕ. Σήμερα είναι ουραγός. Μακάρι να ξαναγίνει πρωταγωνιστής. Αυτό όμως θα απαιτήσει πολλά χρόνια και ακόμη περισσότερα κεφάλαια τα οποία σήμερα δεν διαθέτει. Από την άλλη, οι μεν στόχοι για τη διείσδυση των ΑΠΕ είναι συγκεκριμένοι και πιεστικοί (οι ΑΠΕ πρέπει να καλύπτουν τουλάχιστον το 40% της ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας ως το 2020 και ως σήμερα έχουμε καλύψει μόνο το 55% αυτού του στόχου), η δε ανάγκη ενίσχυσης των ΑΠΕ για να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή δεν μπορεί να περιμένει την ωρίμανση των συνθηκών για τη ΔΕΗ.

Η ΔΕΗ όντως οφείλει και πρέπει να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο. Αυτό όμως δεν θα γίνει με την εμμονή και την προσκόλληση σε παρωχημένες τεχνολογίες (όπως είναι ο λιγνίτης στο διασυνδεδεμένο σύστημα και το πετρέλαιο στα νησιά) αλλά με τη μετατροπή της σε μία σύγχρονη ενεργειακή επιχείρηση που εκμεταλλεύεται τις τεχνολογίες χαμηλής έντασης άνθρακα, που προωθεί τις ΑΠΕ και παρέχει υπηρεσίες εξοικονόμησης ενέργειας στους πελάτες της.

Οι ιδιώτες από την πλευρά τους καλό είναι να μην επαναπαύονται στις μέχρι τώρα καλύτερες επιδόσεις τους σε σχέση με τη ΔΕΗ. Και καλό θα ήταν να μην ορέγονται πρόσβαση σε κοιτάσματα λιγνίτη και νέες λιγνιτικές μονάδες.

Όσο λάθος είναι η εμμονή της ΔΕΗ στο λιγνίτη, άλλο τόσο λάθος είναι και η ιδιωτική προσκόλληση στο πιο ρυπογόνο καύσιμο που υπάρχει. Άλλωστε, είναι απολύτως αδιάφορο αν οι εκπομπές που αποσταθεροποιούν το κλίμα της Γης έχουν δημόσια ή ιδιωτική προέλευση. Το κακό είναι ακριβώς το ίδιο.

* Ο Στέλιος Ψωμάς είναι Σύμβουλος σε θέματα Ενέργειας και Περιβάλλοντος